หนังตะลุง

<%@ Language=VBScript %> หนังตะลุง

การเปลี่ยนแปลงเทคนิคการนำเสนอ
	การจำแนกหนังออกเป็นหนังโบราณและหนังสมัยค่อนข้างจะทำได้ยาก ทั้งนี้เพราะเนื้อเรื่องที่นายหนังแสดง แม้จะมีภูมิหลังเป็นประวัติศาสตร์และสังคมร่วมสมัย ต่างเป็นสาระที่หยิบยืมหรือดัดแปลงจากชีวิตของผู้คนและสำนวนภาษาสมัยใหม่ สถานการณ์ร่วมสมัย นิทานพื้นบ้านรวมไปถึงประวัติการณ์และขนบธรรมเนียมท้องถิ่นตัวละครและสถานที่ทั้งในอดีตและปัจจุบันต่างถูกใช้และพาดพิงถึง ดังนั้น โลกของวรรณกรรมหนังตะลุงจึงเป็นได้ทั้งโลกของการเปรียบเปรยวิพากย์วิจารณ์ (allegory) หรือการวิพากย์วิจารณ์สังคมสมัยใหม่โดยตรง หรือโลกนิยายประโลมโลก หรือโลกที่มีการผสมผสานสิ่งต่างๆ ข้างต้นสถาบันการศึกษาบางแห่งได้พยายามสร้างเกณฑ์		มาตรฐานให้กับการแสดงหนังตะลุงแต่การกระทำดังกล่าวไม่ค่อยบรรลุผล เพราะไม่สอดรับกับรสนิยมของผู้ชมที่เปลี่ยนไป และตัวนายหนังเองก็ปรารถนาที่จะให้นังของตนได้รับความนิยมจากผู้ชมมากกว่าเป็นรูปหนังที่พึงประสงค์ของสถาบันการศึกษา นอกจากความหลากหลายของเนื้อเรื่อง ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงอิทธิพลของปัจจัยต่างๆ ที่กระทบต่อสังคมภาคใต้ปัจจุบันแล้ว การแสดงหนังตะลุงยังได้รับอิทธิพลจากเทคโนโลยีด้านสื่อและความบันเทิงสมัยใหม่อย่างไรก็ดี บทความนี้ไม่มุ่งหวังที่จะวิเคราะห์คำหมายของภาษาหนังตะลุงโดยละเอียด แต่จะพยายามอธิบายความเปลี่ยนแปลงหรือแนวโน้มของหนังสมัยใหม่

๑. การเปลี่ยนแปลงเทคนิคเสียงและภาษาพูด จากข้อมูลเอกสารที่มีชี้ให้เห็นว่า การแสดงหนังตะลุงในช่วงปลายศตวรรษที่ผ่านมา เป็นการแสดงที่อาศัยภาษาร้อยกรองเป็นส่วนใหญ่ จากการที่ผู้เขียนฟังเทปบันทึกเสียงการแสดงหนังตะลุงนับตั้งแต่ทศวรรษที่ ๑๙๖๐ เป็นต้นมา พบว่าลักษณะเด่นของการแสดงหนังในอดีตคือ การขับบทกลอน ผสมผสานกับการสนทนาของตัวตลก การสื่อสารระหว่างตัวละครส่วนใหญ่สื่อด้วยภาษาร้อยกรอง และน้อยนักที่จะพบการสนทนาด้วยภาษาพูด แล้ถ้ามีก็อาจจะเพียง ๒-๓ นาที แทรกอยู่ระหว่างการขับบท การขับบทอาศัยจังหวะที่เรียบง่ายของโหม่งและฉิ่งนายหนังร่วมสมัย ที่จำแนกโดยผู้ชมในท้องถิ่นว่าเป็น " นายหนังโบราณ " เช่น หนังฉิ้น ธรรมโฆษ จังหวัดสงขลา จะกำหนดสัดส่วนค่อนข้างแน่นอนระหว่างการขับบทกับการสนทนา

ฉากที่แสดงอาจจะเริ่มต้นด้วยการขับบทของตัวเอกราว ๒-๓ นาที ซึ่งโดยส่วนใหญ่มักจะเป็นการอธิบายเหตุการณ์ที่เกิดก่อนหน้า และการกระทำของตัวละครปัจจุบัน จากนั้นนายหนังก็ออกตัวละครอื่นและเริ่มสนทนา การสนทนาอาจจะกินเวลาประมาณ ๒๐ นาที หรือมากกว่าการสนทนาของตัวละครหลักบ่อยครั้งจะค่อนข้างยืดยาวคล้ายกับการกล่าวสุนทรพจน์ที่เรียบง่าย และนุ่มนวลส่วนการสนทนาของตัวตลกจะกระชับและรวดเร็วหลังการสนทนาก็กลับเข้าสู่การขับบทเพื่อสรุปเรื่องราวอีกครั้งก่อนที่จะเริ่มฉากใหม่ ระหว่างการขับบทเพื่อปิดฉากก่อนที่จะเริ่มฉากใหม่ บางครั้งจะถูกแทรกด้วยการบรรเลงดนตรี เพื่อให้นายหนังดื่มน้ำหรือมีเวลาพักชั่วคราว ในอดีตดนตรีจะบรรเลงตามท่วงทำนองดั้งเดิม ที่นิยมใช้ในการ
แสดงหนังใหญ่ของราชสำนัก

การแสดงของหนังฉิ้นแต่ละฉากจะมีวัฎจักรคล้ายกันคือ เริ่มด้วยการบรรเลงดนตรี การขับบทการสนทนา และการขับบทสรุปฉากที่แสดงผ่านมาในระหว่างฉากที่แสดงนั้น หลังการขับบทแรกสิ้นสุดลงบ่อยครั้งนายหนังจะปล่อยให้ฉากเงียบไป แต่บางครั้งก็บรรเลงดนตรี ๒-๓ นาที ก่อนที่ขับบทถัดไปดังนั้นการแสดงจึงดำเนินไปเรียบๆ วนวัฏจักเดิมและบ่อยครั้งทำให้ผู้ชมง่วงและหลับนายหนังร่วมสมัยที่มีชื่อและได้รับการจำแนกจากผู้ชมในท้องถิ่นว่าเป็นนายหนังสมัยอย่างหนังณรงค์จะแตกต่างออกไป การแสดงของหนังณรงค์จะเน้นการผสมผสานระหว่างการบรรยายฉาก การร้องเพลงของตัวตลก การขับบทและบทสนทนา การขับบทอาจจะเป็นการขับบทโดยอาศัยดนตรีสมัยใหม่

หรือไม่ก็ดนตรีดั้งเดิม โดยเฉพาะโหม่งและฉิ่ง บทสนทนามักมีดนตรีประกอบโดยเฉพาะการย้ำฉิ่งและกลองเพื่อเน้นอารมณ์
การต่อสู้และอิจฉาริษยา ความต้องการคำตลกขบขัน และบางฉากก็ใช้ดนตรีที่บ่งบอกอารมณ์ของการสนทนา เพลงที่ร้องโดยตัวตลกมีหลากหลายและอาศัยทำนองจากโนรา เพลงที่กำลังได้รับความนิยมเพลงประกอบละครโทรทัศน์และเพลงประกอบมวยไทย คณะหนังยอดนิยมจำนวนมากใช้ดนตรีสมัยใหม่ประเภทต่างๆ ประกอบการแสดง อาทิ การใช้คีย์บอร์ด และแซกโซโฟนแทนปี่ และผู้เขียนเคยได้ยินการใช้ออร์แกนไฟฟ้าแทนเสียงผีในฉากโนราลงครู และการใช้เสียงประกอบดังกล่าวพบในหนังตะลุงเช่นกัน

นายหนังดังร่วมสมัยส่วนใหญ่ มิได้กำหนดวัฎจักรการแสดงที่ชัดเจนเหมือนหนังฉิ้น หากแต่เน้นการผสมผสานเสียงประกอบประเภทต่างๆ เข้าด้วย
กันในรูปแบบที่หลากหลาย การขับบทอาจจะทำเพียง ๒-๓ นาที และสลับกันระหว่างตัวละคร และแทรกด้วย ดนตรี เพลง บทสนทนาและการบรรยายเรื่องด้วยสัดส่วนที่ต่างกันไปตลอดเรื่องที่แสดง และน้อยนักที่จะพบช่วงเงียบระหว่างฉาก ฉากต่างๆ ที่แสดงมักจะดำเนินต่อเนื่องกันไปจนยากต่อการแยกแยะเรื่องที่นายหนังสมัยใหม่แสดงจึงดำเนินไปอย่างรวดเร็ว และก่อความสนุกสนานให้กับผู้ชม ซึ่งส่วนใหญ่คุ้นเคยกับไวยากรณ์สื่อบันเทิงสมัยใหม่ ที่กระชับและรวดเร็วจนผู้ชมในท้องถิ่นบางคนให้ทัศนะว่า การแสดงของนายหนังร่วมสมัยมีลักษณะคล้ายภาพยนตร์สมัยใหม่นายหนังสมัยใหม่ไม่นิยมขับบเพื่อสรุปเรื่องที่แสดงก่อนหน้า ฉากการแสดงจึงเชื่อมต่อกันโดนการบรรเลงดนตรีสมัยใหม่ ทั้งนี้เพื่อกระตุ้นให้ผู้ชมตื่นอยู่เสมอและกระตือรือร้นที่จะติดตามการดำเนินไปของเรื่อง
นายหนังร่วมสมัยถือว่า ดนตรีสมัยใหม่เป็นสื่อสำคัญในการกระตุ้นความสนใจของผู้ชมวัยรุ่น ดังที่หนังปรีชา สงวนศิลป์ สรุป
การเป็นนายหนังดีนั้น นอกจากลู่คู่ดีและดนตรีดีแล้ว แรกสุดนายหนังต้องมีความเชื่อมั่นในตนเอง ทำให้คนอื่นเชื่อถือและไว้วางใจ เสียงสำคัญอย่างยิ่งยวด

ต่อการแสดง รองลงมาคือ มุขตลก เนื้อเรื่องและบทกลอน นายหนังปัจจุบันจำเป็นต้องมีทั้งดนตรีสมัยใหม่ เช่น กีตาร์ และดนตรีดั้งเดิม เช่น ปี่ ซออู้และทับ ในอดีตหากมีปี่ดี ก็ถือได้ว่าการแสดงบรรลุผลแต่ปัจจุบันนายหนังต้องมีกีตาร์และออร์แกนไฟฟ้า ทั้งนี้เพื่อดึงดูดความสนใจของผู้ชมวัยรุ่น
บทสนทนาของนายหนังสมัยใหม่ต่างจากนายหนังรุ่นเก่า นายหนังรุ่นเก่าจะปล่อยให้ตัวละครพูดค่อนข้างยืดยาวทีละคน แต่ตัวละครของนายหนังรุ่นใหม่ดูคล้ายจะพูดพร้อมกันและพูดเร็วคล้ายบทพูดในภาพยนตร์ และการสนทนาของคนจริงๆ ทั้งนายหนังรุ่นเก่าและสมัยใหม่ต่างเดินทางไปแสดงตามจังหวัดต่างๆ ของภาคใต้ แต่นายหนังรุ่นใหม่มิได้ใช้ความแตกต่างของสำเนียงภาษาแต่ละจังหวัดมุขหลักของความขบขันอย่างที่หนังดั้งเดิมนิยม อาทิ หนังรุ่นเก่าจะให้ตัวตลกพูดสำเนียงและศัพท์นครศรีธรรมราช ซึ่งเป็นสิ่งที่คนสงขลาไม่คุ้นเคยและไม่เข้าใจ นายหนังสมัยนิยมผนวกศัพท์แสงยุคไฮเทคเข้าเป็นภาษาหนังตะลุง เช่น การล้อเลียนสำนวนภาษาการจราจรและการใช้ภาษาเกี่ยวกับมอเตอร์ไซค์ เพื่อให้เกิดความหมายใหม่ใน "สายเลือดคู่บัลลังก์" และมีแนวโน้มที่จะใช้ภาษาต่างประเทศ เช่น ภาษาอังกฤษ หรือไม่ก็เล่นเกมความแตกต่างและความเข้าใจผิดทางภาษาของตัวตลกที่พูดภาษาใต้และภาษาอีสาน อาทิ

ทอง : ถวายบังคมหม่อมแม่สะอาดมณี ด้วยความเคารพอย่างสูงพระเจ้า…
พระนางสะอาดมณี : อ้อ หวัดดีนะทอง
ทอง : พระเจ้าค่ะ นี่หมายความหม่อมแม่จะจากพวกเกล้ากระหม่อมไปอยู่ป่าอยู่ดงสองเดือน…
พระนางสะอาดมณี : ใช่แล้วหละ
ทอง : เออะ หม่อมแม่จะไปประทับที่ไหน ไม่ทราบพระเจ้าค่ะ
พระนางสะอาดมณี : ก็ยังไม่รู้
ทอง : สิไปสองเดือนนี่…
พระนางสะอาดมณี : เป็นความจริงจากคำกราบทูลของโหราศาสตร์
ทอง : ท่านโหราศาสตร์น่าหม่อมแม่นะ
เดี๊ยก : โอยบักทองเอ้ย ถ้าพูดถึงลูกลางสาด
กันหละโว้ย จำปาดะกะโลละยี่สิบแล้ว ลูกลางสาดอย่างน้อยกะโลหกสิบ

นายหนังรุ่นใหม่ค่อนข้างจะใช้เสียงและออกเสียงภาษากลาง ซึ่งเป็นภาษาที่ใช้โดยตัวละครชั้นสูงได้อย่างถูกต้องและชัดเจนกว่านายหนังรุ่นเก่า ทั้งนี้เป็นเพราะนายหนังรุ่นปัจจุบันค่อนข้างจะมีการศึกษาดี ดังเห็นได้จากการแสดงของหนังณรงค์ซึ่งมีการใช้ทั้งราชาศัพท์และภาษาบาลี หนังนครินทร์ ชาทอง จากหาดใหญ่ก็เช่นกัน คือ มักผนวกภาษาต่างประเทศเข้าเป็นภาษาหนังตะลุง
การขยายเวลาของบทสนทนาเป็นลักษณะเด่นของหนังปัจจุบัน ซึ่งเป็นการเจริญรอยตามละครแนวสัจจะนิยมในโทรทัศน์ วิทยุ และภาพยนตร์สมัยใหม่ ก่อนหน้านี้หนังตะลุงไม่ค่อยมีบทสนทนา แต่มากด้วยบทกลอนที่ใช้สำหรับทุกสิ่ง ผู้ชมนิยมการแสดงที่ดำเนินไปรวดเร็ว ปราศจากการสนทนายืดเยื้อปัจจุบันหนังเต็มไปด้วยสนทนา การแสดงก็ต่างไปจากเดิม และต่างกันราวหน้ามือกับหลังมือ

ความเปลี่ยนแปลงเทคนิคภาษาพูดที่ชัดเจนก็คือการผนวกเพลงลูกทุ่งหรือเพลงประเภทอื่นเข้าเป็นส่วนหนึ่งของการแสดงหนังตะลุง เนื้อเพลงที่ผนวกเข้ามานั้น อาจจะเป็นบางท่อนหรือเนื้อทั้งหมดของเพลง นายหนังที่มีความเชี่ยวชาญบางคนจะให้ตัวตลกหลายคนร้องเพลงสลับกัน โดยแต่ละคนยังรักษาเอกลักษณ์เสียงของตน อาทิ ในการแสดงเรื่อง "ต่างรสนิยม" เมื่อปี ๒๕๓๖ นั้น หนังนครินทร์ให้ตัวตลก ๔ คน ร้องเพลง ๕ คน เพลงด้วยทำนองดนตรีที่ต่างกันโดยที่ตัวตลกยังคงรักษาเอกลักษณ์เสียงของตน

ความเชี่ยวชาญดังกล่าวเพิ่มความประทับใจให้กับผู้ชมอย่างยิ่งยวด เพราะเพลงดังกล่าวไม่เพียงแต่ร้องได้ดี และตลกขบขัน หากแต่ยังเป็นเพลงร้องด้วยภาษาและสำเนียงท้องถิ่น
ความซับซ้อนของเทคนิคด้านเสียงและภาษาพูดของนายหนังสมัยใหม่ ไม่เพียงแต่สะท้อนให้เห็นถึงอิทธิพลของไวยากรณ์สื่ออิเลคทรอนิค หากแต่รวมถึงการสะท้อนให้เห็นถึงอิทธิพลของปัจจัยต่างๆ ที่กระทบต่อชีวิตประจำวันของประชาชนภาคใต้ปัจจุบัน

๒. การเปลี่ยนแปลงเทคนิคการนำเสนอภาพ
นอกจากการปรับเปลี่ยนเทคนิคด้านเสียงและภาษาพูด นายหนังสมัยใหม่ยังใช้เทคนิคการเชิดรูปที่เคลื่อนไหวเร็ว เพื่อให้เข้ากับเทคนิคการขับบท การพูดและการสนทนาของตัวละคร ที่มีการเพิ่มสีสันด้วยเสียงประกอบและทำนองดนตรีสมัยใหม่ การนำเสนอโดยรวมของนายหนังจึงคล้ายกับเทคนิคการนำเสนอของภาพยนตร์หรือละครทีวี

โดยปกติเมื่อตัวหนังถูกเสียบบนต้นกล้วยหรือหยวกกล้วยที่ใช้เป็นแท่นปัก ตัวละครที่จัดอยู่ในประเภทตัวละครชั้นสูง เช่น เจ้าเมือง นางเมือง พระโอรส พระธิดา จะแสดงการเจรจาด้วยการขยับปากและแขน ส่วนตัวตลกจะแสดงการพูดด้วยการขยับปากและแขน แต่เมื่อรูปหนังถูกเชิดและชูขึ้นโดยนายหนังแสดงว่ารูปหนังตัวนั้นกำลังแสดงบทผู้กระทำหรือเจรจา หากรูปหนังกำลัง

แสดงบทคนตายหรือไร้สำนึก รูปหนังจะถูกปักหันหลังให้กับจอและแขนจะห้อยไขว้ลำตัว โดยทั่วไปตัวละคนชั้นสูงหรือนายจะเคลื่อนไหวน้อย ยาเว้นการเคลื่อนของแชนแย่างนวยนาดขณะเจรจาส่วนตัวตลกจะแสดงพฤติกรรมกระปรีกระเปร่า ขยับแขนและขากรรไกรขณะพูด ปัจจุบันนักวิชาการกำลังสนใจที่จะฟื้นฟูเทคนิคการเชิดให้เหมาะกับรูปหนังแต่ละประเภท ผลที่ตามมาก็คือนายหนังบางคน เช่น หนังนครินทร์ ชาทอง ได้พัฒนาเทคนิคการเชิดรูปตัวหนังที่จัดอยู่ในประเภทตัวละครชั้นสูงเคลื่อนไหวอย่างงดงามและผึ่งผายขณะเจรจา
โดยปกติ ตัวละครจะอยู่ในตำแหน่งกึ่งกลางของจอ โดยตัวละครหลักของฉากจะอยู่บริเวณกึ่งกลางของจอมากที่สุด แต่ถ้าฉากนั้นมีตัวละครน้อยตัวละครจะหันหน้าเข้าหากัน หากตัวละครแบ่งเป็นสองพวก

ตัวละคนทั้งสองพวกจะหันหน้าเผชิญกัน
โดยมีตัวละครที่เป็นหัวหน้าหรือเป็นคนสนทนาหลักของแต่ละกลุ่มยืนอยู่ในตำแหน่งกึ่งกลางจอ ตัวละครที่ขึ้นอยู่ด้านหลังจะแสดงการสนทนาด้วยการขยับแขนหรือขยับปาก แต่ถ้าเป็นการสนทนาค่อนช้างยาวตัวละครที่อยู่หลังจะถูกเชิดขึ้น อย่างไรก็ดี ในการแสดงของนายหนังประเภทโบราณ ตัวละคนในบทเจรจาหนึ่งจะมีได้ไม่เกิน ๓-๔ ตัว แต่นายหนังสมัยใหม่จะใชัตัวละครประมาณ ๘ ตัวหรือมากกว่าในบางฉาก ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นตัวตลก การมีตัวละครมากและการเคลื่อนไหวไปมา ทำให้ฉากการแสดงของนายหนังสมัยใหม่ค่อนข้างมีพลวัตสูงกว่าฉากการแสดงของหนังโบราณ เทคนิคดังกล่าวเป็นเทคนิคที่นายหนังสมัยใหม่ใช้เป็นสิ่งดึงดูดสายตาและกระตุ้นผู้ชมให้ติดตามเรื่องที่แสดงทั้งด้านเสียงและภาพ

นายหนังโบราณมักนำรูปหนังไปปักกลางจอและบางตรั้งก็ทำก่อนการพูดหรือเจรจาใดๆ แต่นายหนังสมัยใหม่นิยมที่จะเชิดหรือเคลื่อนรูปหนังคู่ไปกับการบรรเลงดนตรี เช่น การย้ำกลองในวินาทีแรกที่ตัวละครเจรจาหรือขับบทคำแรก การต่อสู้และการสมสู่ของตัวละครส่วนใหญ่จะมีเสียงประกอบพร้อมการ
เคลื่อนของรูป

หนังออกนอกจอทางด้านล่างการต่อสู้ของตัวละครมักมีดนตรีบรรเลงประกอบเบาๆ แต่การขับเคี่ยวและไล่ล่า มักดำเนินโดยการเคลื่อนไหววุ่นวายของตัวละครพร้อมกับการบรรเลงดนตรีอย่างเร่งร้อน ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงพัฒนาการของเทคนิคการนำเสนอแสงและภาพของหนังตะลุงปัจจุบัน ที่มีลักษณะสัจจะนิยมมากขึ้น

๓. การคงอยู่เคียงคู่ของรูปหนังโบราณและรูปหนังสมัยใหม่ ผู้เขียนได้กล่าวถึงรูปหนังและความแตกต่างของรูปหนังโบราณและสมัยใหม่ไว้ค่อนข้างละเอียดในงานเขียนก่อนหน้า แต่การใช้รูปหนังประเภทไหนมิได้บ่งบอกประเภทของนายหนังเสมอไป แม้การแสดงในงานเทศกาลรื่นเริงครั้งสำคัญ นายหนังดังร่วมสมัยเช่น หนังณรงค์ หนังพร้อมน้อย และหนังนครินทร์จะใช้รูปหนังที่ใช้ หรือประดับอุปกรณ์ที่สะท้อนเทคโนโลยีสมัยใหม่ เช่น ตัวตลกที่รถจักรยานยนตร์ถือไมโครโฟน พกวิทยุมือถือ พกปืนและอ่านหนังสือพิมพ์ แต่นายหนังเหล่านี้ยังคงใช้รูปหนังที่ตกแต่งด้วยเสื้อผ้าดั้งเดิม

นายหนังดังร่วมสมัยจำนวนมากนิยมใช้รูปหนังที่แต่งชุดดั้งเดิมเป็นตัวเอก เพราะเชื่อว่าเป็นที่นิยมของผู้ชมมากกว่าตัวหนังที่สวมเสื้อผ้าสมัยใหม่
การแสดงหนังหลายเรื่อง นายหนังสมัยใหม่นิยมแหวกชนบการแสดงหนังตะลุงโดยการใช้รูปหนังมนุษย์เป็นตัวร้ายของเรื่องแทนยักษ์ แต่การตัดสินใจดังกล่าวค่อนข้างจะเป็นไปโดยพละการ และยังคงเป็นประเด็นที่ถกเถียงไม่จบ อย่างไรก็ดี การตัดสินใจเลือกใช้รูปหนังใด ปริมาณเท่าไหร่ ขึ้นอยู่กับปริมาณและความหลากหลายของรูปหนังในแผงเก็บหนังของนายหนังโดยปกติแล้วนายหนังที่มีชื่อมักมีทุนสร้างรูปหนังใหม่หรือรวบรวมปริมาณรูปหนังได้ตามต้องการ

การเลือกใช้รูปหนังมิใช่ตัวบ่งบอกประเภทนายหนังที่ดีนัก แต่วิธีการจัดกลุ่มรูปหนังน่าจะบ่งบอกประเภทนายหนังได้ดี กล่าวคือ นายหนังสมัยโบราณนิยมแยกฉากที่ประกอบด้วยตัวตลกออกจากฉากที่เป็นแกนของเรื่อง และโดยทั่วไปจะไม่ปล่อยให้ตัวตลกสนทนาเรื่องลามกหรือร้องเพลงต่อหน้าตัวละครชั้นสูงนายหนังโบราณเช่น หนังฉิ้น ธรรมโฆษ จะให้ตัวตลกสนทนายืดยาวท้ายฉาก หลังตัวละคร

ชั้นสูงจากไปการสนทนาของตัวตลกมักจะไม่เกี่ยวกับแกนเรื่องที่กำลังดำเนินไป
นายหนังร่วมสมัยมักผนวกตัวละครจากหลายชนชั้นไว้ในฉากเดียวกัน คล้ายกับจะพยายามสะท้อนภาพความเป็นจริงของการพบปะของผู้คนจากหลายชนชั้นในชีวิตประจำวันของคนเมือง และในหลายกรณีนายหนังจะให้ตัวละครจากทุกชนชั้นมีโอกาสสนทนาอย่างเท่าเทียม

หนังตะลุงปัจจุบันไม่เหมือนอดีต ในอดีตหนังตะลุงสะทอ้นความเป็นไทยปักษ์ใต้และความเป็นไปในหมู่บ้านอย่างสมบูรณ์ และมีแบบแผนที่ถูกต้องถือนายเป็นนาย ไพร่เป็นไพร่ ชายเป็นชาย หญิงเป็นหญิง ตัวตลกจะไม่พูดตลกลามกต่อหน้ากษัตริย์และราชินีแต่ปัจจุบันหนังตะลุงเป็นส่วนผสมของสิ่งต่างๆ จากข้างนอก ทุกสิ่งทุกอย่างผสมผสานกันในหนังตะลุงหนังจึงเป็นหนังตะลุงข้าวยำ…ปัจจุบันลูกของกำนันแต่งงานกับลูกนายอำเภอ ลูกนายอำเภอแต่งงานกับลูกผู้ว่า ลูกผู้ว่าแต่งงานกับลูกผู้ใหญ่บ้าน

แม้หนังที่แสดงจะประกอบด้วยตัวละครสมัยใหม่และเรื่องราวที่สนทนาถกเถียงจะเป็นประเด็นปัญหาร่วมสมัย แต่โครงสร้างทางสังคมแบบดั้งเดิม ซึ่งเป็นความสัมพันธ์แบบลำดับชั้น ที่ประกอบด้วย นายและบ่าว ยังคงปรากฏชัดในหนังตะลุง นายหนังร่วมสมัยหลายคนนิยมใช้เจ้าชาย เจ้าหญิง เจ้าเมืองและนายเมืองเป็นตัวละครหลักของเรื่อง และมักให้ตัวละครชนชั้นบ่าว (ตัวตลก) และนายประกอบเป็นตัวแสดงในฉากเดียวกัน

ผมไม่เคยสร้างเสื้อผ้าสมัยใหม่กับตัวตลกเพราะเป็นสิ่งที่ไม่ถูกต้องตามวิถีทางที่เคยเป็นมา และโดยส่วนตัวผมก็ไม่ชอบ ปัจจุบันผู้ชมส่วนใหญ่นิยมตัวตลกที่ร้องเพลง นิยมรูปหนังที่แต่งกายสมัยใหม่และชอบดูตัวตลกเต้นรำและเล่นหมอลำ หนังตะลุงได้เปลี่ยนไปแล้ว เรื่องที่แสดงเป็นเรื่องที่มีการผสมผสานระหว่างตัวละครที่เป็นคนเมืองและตัวตลก ตัวตลกปัจจุบันร้องเพลงต่อหน้าเจ้าเมือง ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่เคยเป็นในอดีตย่างไรก็ตาม การแยกและรวมกลุ่มรูปหนังในลักษณะที่ค่อนข้างจะขัดแย้งกันนี้ มิใช่เจตนาของนายหนังที่จะรักษาความแตกต่างทาง

ชนชั้นให้คงอยู่และมิได้มุ่งเสนอแนวคิดประชาธิปไตยที่ปัจเจกชนมีความเท่าเทียมกันโดยสมบูรณ์ แต่เป็นการพยายามสะท้อนให้เห็นถึงการคงอยู่ของความสัมพันธ์แบบดั้งเดิม และลักษณะของสังคมช่วงเปลี่ยนผ่านนอกจอที่พบทั้งองค์ประกอบสังคมดั้งเดิมและสังคมสมัยใหม่ตัวตลกของเรื่องค่อนข้างสะท้อนกรณีดังกล่าวอย่างชัดเจน กล่าวคือ ตัวตลกซึ่งเป็นตัวแทนบุคลิกของคนชนบท แต่นายหนังร่วมสมัยจะใหัตัวตลกสวมบทบาทดารายอดนิยมของท้องถิ่นผู้ทำหน้าที่ถ่ายทอดวัฒนธรรมบันเทิงยุคโลกาภิวัฒน์สู่ชนบท

๔. โครงเรื่องและแกนเรื่องของหนังตะลุง
ยอมรับกันโดยทั่วไปว่า เรื่องที่หนังตะลุงแสดงกันในอดีต เรื่องราวจากรามเกียรติ์ตอนต่างๆ อันเป็นมหากาพย์ของอินเดีย ที่ประพันธ์ขึ้นใหม่โดยสุนทรภู่และเรื่องเล่าอื่นที่สืบทอดทางมุขปาฐะ ซึ่งเป็นเรื่องที่มีความยืดหยุ่นและเปิดโอกาสให้นายหนังแต่งเติมได้ตามความต้องการ นายหนังทั้งในอดีตและปัจจุบันโดยทั่วๆ ไป เป็นบุคคลที่ค่อนข้างจะมีการศึกษาดีและคุ้นเคยกับวรรณกรรมไทยมากกว่าผู้ชม อย่างไรก็ดีวรรณกรรมหนังตะลุงที่แสดงในปัจจุบัน ส่วนใหญ่มีเค้าเรื่องจากนิทานพื้นบ้าน วรรณกรรมราชสำนัก วรรณกรรมคลาสสิค และเค้าเรื่องจากแหล่งอื่นที่นายหนังสามารถเข้าถึงได้ เช่น นวนิยาย ละครโทรทัศน์ ภาพยนตร์ หนังสือการ์ตูน รวมถึงเรื่องที่ได้จากหนังสือพิมพ์และเรื่องที่นายหนังประจักษ์ในหมู่บ้านหรือชุมชนที่ไปแสดง แต่โดยส่วนใหญ่แล้วจะเป็นเรื่องที่นายหนังแต่งขึ้นเองซึ่งอาจจะได้แรงบันดาลใจมาจากภาพยนตร์อินเดีย ภาพยนตร์สมัยใหม่ วีดีโอเพลงยอดนิยม เป็นต้น

ดังนั้น หนังที่แสดงโดยนายหนังปัจจุบันจึงค่อนข้างหลากหลาย โดยนายหนังบางคนอาจจะรักษาเค้าเรื่องในประวัติศาสตร์ไว้ แต่บางคนอาจจะใช้เค้าเรื่องแนวสัจจะนิยม เรื่องที่มุ่งวิพากษ์วิจารณ์สังคมสมัยใหม่หรือบางคนจะแสดงหนังที่มีเค้าเรื่องผสมผสานของเรื่องทั้งสามประเภทข้างต้น
แต่ไม่ว่าโครงเรื่องจะเป็นแบบใด หนังแต่ละเรื่องปกติประกอบด้วยตัวเอกและสถานที่ที่หลากหลายสถานที่ดังกล่าวมักหมายถึงเมือง เมืองดังกล่าวอาจจะสัมพันธ์หรือไม่สัมพันธ์กันในเรื่องก็ได้ เรื่องหนังที่แสดงมักเป็นเรื่องที่มีโครงเรื่องย่อยหลากหลาย ที่เปิดให้ตัวแสดงหลักของเรื่องสามารถเดินเสี่ยงโชคไปพร้อมๆ กัน โดยตัวละครหลักดังกล่าวอาจจะมาพบหรือไม่พบกันในตอนท้ายของเรื่องก็ได้ เรื่องที่หนังตะลุงแสดงปกติจะไม่จบโดยสมบูรณ์ เรื่องใดมีโครงเรื่องซับซ้อนและยาว ซึ่งไม่สามารถแสดงให้จบในคืนเดียว นายหนังจึงมักจบเรื่องในจุดที่ผู้ชมกำลังสนใจ ซึ่งปกติมักเป็นจุดวิกฤติของเรื่อง คล้ายกับการจบตอนของละครโทรทัศน์

เรื่องหนังตะลุงปกติจะเริ่มจากปัญหาวิกฤติหรือการผจญภัยของตัวเอก แต่การผจญภัยหรือปัญหาดังกล่าว มักจะเป็นการผจยภัยที่ไม่สิ้นสุดและปัญหาวิกฤติตที่ยังไม่ได้รับการเยียวยาโดยสมบูรณ์ วิกฤติของตัวเอกเกิดได้หลายกรณี อาทิการเผชิญหน้ากับตัวร้าย การเผชิญหน้ากับข้าราชการ การต่อสู้ การถูกล่อลวง การถูกกดขี่ และการพลัดพรากของครอบครัวหรือคนรักวิกฤติของตัวเอกมักได้รับความช่วยเหลือจากเพื่อนหรือสิ่งเหนือธรรมชาติ และโดยทั่วไปหนังตะลุงมักจบลงตรงจุดวิกฤติ ที่เปิดโอกาสให้มีการแตกเรื่องใหม่ได้หลากหลาย แต่เรื่องจะยุติลงเวลาไหนขึ้นอยู่กับการตัดสินใจของนายหนัง หลังการประเมิณผลการแสดงหรือการประเมิณผู้ชมหนังที่แสดงจบโดยสมบูรณ์มีนอ้ยทั้งนี้เพราะนายหนัง

ปรารถนาให้ผู้ชมเกิดความอยากและต้องการติดตามเรื่อง หรือไม่ก็จินตนาการความเป็นไปของเรื่องด้วยตัวเอง
แม้เรื่องที่แสดงจะเป็นเรื่องในอดีต แต่สิ่งที่พบทั่วไปในหนังตะลุงก็คือ คำอธิบาย หรือวัตถุ หรือภาษาที่เกี่ยวข้องกับผู้คนสมัยใหม่ นี่มิใช่เรื่องผิดเวลาและบริบทของหนัง แต่เป็นสิ่งสะท้อนโลกทัศน์ของคนปักษ์ใต้ปัจจุบัน ซึ่งบ่อยครั้งเป็นโลกทัศน์ที่สะท้อนภาพความสัมพันธ์ทางสังคมแบบลำดับชั้นในอดีต หรือความสัมพันธ์ในระบบศักดินาดั้งเดิม และสะท้อนแนวคิดเรื่องบาป-บุญของศาสนา ที่ยังคงอยู่ในสังคมไทยภาคใต้ปัจจุบัน สาระในวรรณกรรมหนังตะลุงจึงสะท้อนทั้งภาพในอดีต และความเป็นสมัยใหม่ของสังคมปักษ์ใต้

วรรณกรรมหนังตะลุงเป็นได้ทั้งการให้คำแนะนำสั่งสอนและความบันเทิง คำแนะนำสั่งสอนอาจจะรวมถึงการเผยแพร่ความรู้ทางวัฒนธรรมหรือข้อมูลเชิงปฏิบัติที่สอดคล้องกับผู้ชม อาทิ คำอธิบายสถานการณ์ปัจจุบัน วิธีการแก้ปัญหาทางสังคมและปัญหาชีวิตในสังคมสมัยใหม่ทัศนคติหรือข้อกำหนดที่รัฐเห็นว่าสำคัญ จริยปฏิบัติที่ถูกต้องตามหลักพุทธศาสนา พลังของสิ่งเหนือธรรมชาติและโลกของภูตผีและวิญญาณและไม่ว่านายหนังจะใช้เทคนิควิธีการแสดงสมัยใหม่หรือดั้งเดิม เรื่องที่แสดงล้วนแต่สะท้อนโครงสร้างอำนาจทางสังคมและวิธีการใช้อำนาจทางสังคมและวิธีการใช้อำนาจทั้งที่ถูกต้องชอบธรรมและไม่ถูกต้องชอบธรรมของเจ้าเมือง ข้าราชการ สมาชิกในครอบครัว นายหรือบ่าว รวมถึงผลของการใช้อำนาจดังกล่าวต่อความสัมพันธ์ทางสังคมและโชคชะตาของตัวละครเอกของเรื่อง

นอกจากนี้หนังตะลุงยังให้ข้อมูลผู้ชมเกี่ยวกับสภาพภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ และตำนานท้องถิ่นวิธีการและความสำคัญของการคุมกำเนิด ปัญหาสภาพแวดล้อมและสถานการณ์ทางสังคมปัจจุบัน ซึ่งเห็นได้ชัดจากกรณีที่การแสดงดังกล่าวได้รับการสนับสนุนหรือได้รับอิทธิพลจากสถาบันการศึกษา และบางครั้งนายหนังจะแทรกสำนึกความเป็นชาติหรือเรียกร้องให้ผู้ชมปฏิบัติตามหลักประชาธิปไตย เราจำเป็นต้องผสมผสานเรื่องราวในอดีตเข้ากับปัจจุบันและหากเรามุ่งที่จะให้ประชาชนรับผิดชอบต่อตนเอง และครอบครัว เช่น พ่อแม่ต้องติดตามพฤติกรรมของลูก ว่าพัวพันกับยาเสพติดหรือไม่ เรา จำเป็นต้องแสดงเรื่องสมัยใหม่และหากมีการเลือกตั้ง ซึ่งเมื่อ ๕๐ หรือ ๖๐ ปีก่อนไม่มีเราจำเป็นต้องกระตุ้นให้ประชาชนไปเลือกตั้ง เมื่อเรารู้แหล่งจำหน่ายยาเสพติดเราจำเป็นต้องแจ้งแก่ตำรวจ เราทำหน้าที่เป็นเสมือนผู้สื่อข่าวของรัฐบาล และเราบอกให้ชาวพุทธไปวัดในวัน
ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๕

การให้คำแนะนำสั่งสอนและข้อมูลมักควบคู่ไปกับการให้ความบันเทิง จะมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับความคาดหวังและความต้องการของผู้ชม สถานะทางสังคม และความสามารถในการให้คำแนะนำสั่งสอนของนายหนัง
คุณค่าความบันเทิงที่ผู้ชมได้จากหนังตะลุงไม่เพียงแต่ความเป็นละครของเรื่องที่แสดงแต่รวมไปถึงความสามารถในการแสดงของนายหนังคุณภาพของบทกลอนและดนตรี บทสนทนา คำคมและการโต้ตอบแบบพื้นบ้าน ซึ่งส่วนใหญ่เป็นบทบาทของตัวตลก ผู้พูดซึ่งพูดด้วยน้ำเสียงและท่วงทำนองเดียวกับผู้ชม ดังนั้นบทสนทนาคำคมและการโต้ตอบแบบพื้นบ้าน จึงสะท้อนความเป็นคนร่วมภูมิภาคและร่วมชะตากรรม
นายหนังที่มีชื่อและประสบความสำเร็จ มักเป็นผู้ที่มีความสามารถในการผสมผสานรูปแบบที่แตกต่างกันของการแสดงหนังตะลุง และสามารถผสมผสานเรื่องทีแสดงให้สอดคล้องกับรส

นิยมของผู้ชม ซึ่งเห็นได้ชัดจากการที่ผู้ชมนิยมละครจักรๆ วงศ์ ในโทรทัศน์ นายหนังดังจึงยังคงรักษาเรื่องราวดั้งเดิมไว้ และเสริมแต่งด้วยสิ่งที่เป็นสมัยใหม่
ปัจจุบันการแสดงเรื่องเก่าที่ประกอบด้วยยักษ์ เทวดา หรือมนุษย์เหาะเหิรเดินอากาศน่าจะเหมาะกว่าเพราะเทียบระหว่างละครชีวิตกับละครจักรๆ วงศ์ ๆ มากกว่า ผมไม่ทราบว่าใครชอบเรื่องดั้งเดิม ใครชอบเรื่องสมัยใหม่ แต่คิดว่าหนังตะลุงต้องมีการผสมผสานในเบื้องแรกคณะหนังต้องมีกีตาร์ ออร์แกนหรือดนตรีไฟฟ้าอื่น เพื่อดึงดูดผู้ชมวัยรุ่น และทำให้พวกเขาประทับใจ แต่ถ้าคณะหนังไม่มีปี่และซออู้ คนเฒ่าคนแก่ที่มาชมก็จะบ่นว่าคณะหนัง ทิ้งดนตรีดั้งเดิม คณะหนังจึงจำเป็นต้องมีดนตรีทั้ง ๒ ประเภท ปัจจุบันโลกได้เปลี่ยนไปแล้ว ดังนั้นหากเรื่องที่แสดงมียักษ์นายหนังที่ฉลาดจะทำเรื่องให้เป็นสมัยใหม่โดยการเพิ่มตัวตลกในเมืองยักษ์ โดยเฉพาะตัวตลกที่พกโทรศัพท์มือถือ

สรุป ได้ตั้งข้อสังเกตในตอนต้นว่า หนังตะลุงปัจจุบันพัฒนาจากรูปแบบการแสดงดั้งเดิมที่มุ่งสอนศีลธรรมและให้การศึกษาสู่รูปแบบความบันเทิงที่นิยมทั่วไปในปัจจุบัน ความเปลี่ยนแปลงดังกล่าวสะท้อนการเปลี่ยนแปลงธรรมชาติและปริมาณผู้ชม กล่าวคือ ผู้ชมหนังตะลุงจำนวนมากปัจจุบันเป็นผู้ชมในงานเทศกาลรื่นเริง หรือเทศกาลประจำปีในตัวเมือง มากกว่าผู้ชมในงานแก้บนที่จัดขึ้นในหมู่บ้านชนบท อย่างไรก็ดีหนังตะลุงที่แสดงในปัจจุบัน ไม่

สามารถจำแนกได้อย่างชัดเจนตามเกณฑ์ของนักวิชาการว่า เป็นประเภทหนังแก้บน (หนังศักดิ์สิทธิ์) หนังสั่งสอนศีลธรรม (หนังโบราณ) หรือหนังเพื่อความบันเทิง (หนังสมัยใหม่) ทั้งนี้เพราะหนังที่แสดงส่วนใหญ่มีการผสมผสานกันทั้งในด้านโครงเรื่อง เนื้อหา เทคนิคและจุดมุ่งหมายของการแสดง สิ่งที่พอจะจำแนกได้ชัดคือ เทคนิคเสียงและภาพที่คณะหนังใช้แสดง ซึ่งอาจจัดเป็นหนังโบราณและหนังสมัยได้ตามเกณฑ์ที่ผู้ชมในท้องถิ่นจำแนก

สิ่งที่ควรตราไว้ประการหนึ่งก็คือ แม้หนังตะลุงปัจจุบันจะสะท้อนวัฒนธรรมที่แตกต่างหลากหลาย แต่วัฒนธรรมที่นำเสนอยังคงจัดได้ว่าเป็นวัฒนธรรมภาคใต้ดังเห็นได้จากเรื่องที่นายหนังแสดงทุกเรื่องมีภูมิหลังเป็นวัฒนธรรมภาคใต้และสะท้อนหรืออ้างถึงวิถีชีวิตและคุณค่าของความเป็นปักษ์ใต้อย่างต่อเนื่องวัฒนธรรมโลกาภิวัฒน์ของเยาวชน ซึ่ง
บ่อยครั้งขัดแย้งกับระบบความสัมพันธ์ดั้งเดิม การเปลี่ยนแปลงของวิถีชีวิตอันเกิดจากวัฒนธรรมยุคโลกาภิวัฒน์ และวัฒนธรรมสมัยใหม่ และการเปลี่ยนแปลงของขนบประเพณีท้องถิ่นและอาชีพก็พบไม่น้อยในหนังตะลุงแสดง

การเปลี่ยนแปลงของภาษา ศีลธรรม โครงสร้างทางสังคม และวัฒนธรรมท้องถิ่น อันเป็นผลมาจากอิทธิพลของภาพยนตร์ โทรทัศน์ เทคโนโลยี ภาษาต่างประเทศ และสถานการณ์ทางสังคม-วัฒนธรรมปัจจุบัน เป็นสิ่งที่หนังตะลุงหยิบยกมาสะท้อน ดังนั้นจึงอาจจะกล่าวได้ว่า กระแสโลกาภิวัฒน์เป็นปัจจัยสำคัญต่อการเร่งให้เกิดปฏิสัมพันธ์ทางสังคมวัฒนธรรมที่หลากหลาย และส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงรูปแบบของหนังตะลุงจากความเป็นพิธีกรรมไปเป็นความสนุกสนานหรือเป็น "การละเล่น " มากขึ้น การจำแนกหนังเป็นหนังโบราณและหนังสมัยโดยชาวบ้านในท้องถิ่น ค่อนข้างจะสอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงจากหนังพิธีกรรมสู่หนังเพื่อความบันเทิงที่กล่าวถึงข้างต้น

การจำแนกหนังเป็นหนังโบราณและหนังสมัยโดยชาวบ้านในท้องถิ่น ค่อนข้างจะสอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงจากหนังพิธีกรรมสู่หนังเพื่อความบันเทิงที่กล่าวถึงข้างต้น
การแสดงของหนังณรงค์มุ่งสร้างความบันเทิงและสำนึกความเป็นคนใต้ของผู้ชมและตัวละคร
การแสดงในลักษณะดังกล่าว ค่อนข้างได้รับความนิยมมากกว่าการแสดงของหนังประเภทพิธีกรรม หนังศักดิ์สิทธิ์ และหนังที่มุ่งสอนศีลธรรม อย่างไรก็ดีการแสดงหนังเพื่อความบันเทิง มิได้ทำให้หนังตัดขาดจากการวิพากย์วิจารณ์และสะท้อนภาพสังคมภาคใต้ร่วมสมัย

แม้จุดมุ่งหมายการแสดงจะแตกต่างกันในรายละเอียด แต่โดยภาพรวมแล้ว หนังตะลุงมุ่งสร้างความรู้สึกหรือสามัญสำนึกสมานฉันท์ของเกษตรกรรมภาคใต้ความสามารถฉันท์หรือสำนึกร่วมความเป็นคนภาคใต้อาจะถือได้ว่าเป็นสิ่งเดียวกันหรือเป็นคนละสิ่งกับ "ความเป็นชุมชนที่ไร้โครงสร้างและความแตกต่าง" ในเหตุการณ์ที่เป็นพิธีกรรมเป็นกฏเกณฑ์และข้อบังคับพฤติกรรมของคนในสังคมและมักพบในสังคมดั้งเดิมเหตุการณ์หรือข้อบังคับดังกล่าวปกติจะไม่พบในสังคมสมัยใหม่ ที่ความซับซ้อนและเป็นสังคมที่แยก "เวลาว่าง" (leisure) ออกจาก "งาน" (work) อย่างชัดเจนเทอร์เนอร์ใช้ความมากน้อยของกฏเกณฑ์ข้อบังคับทางสังคมจำแนกกิจ

กรรมที่เป็นพิธีกรรมออกจากกิจกรรมที่คล้ายพิธีกรรม ดังข้อสรุป
การเลือกโดยเสรีเป็นสิ่งที่พบทั่วไปในกิจกรรมที่คล้ายพิธีกรรม แต่การบังคับพบมากในกิจกรรมทีเป็นพิธีกรรม กิจกรรมที่คล้ายพิธีกรรมเต็มไปด้วยการละเล่นความบันเทิง สนุกสนานและทางเลือกที่เปิดกว้าง แต่กิจกรรมพิธีกรรมเต็มไปด้วยความขึงขังเอาจริงเอาจัง
แม้จะแสดงในบริเวณวัดและในช่วงเทศกาลสำคัญทางศาสนา แต่ผู้ชมการแสดงของหนังณรงค์ครั้งนั้นต่างก็มีสิทธิเลือกโดยเสรี การแสดงจึงมีลักษณะคล้ายเหตุการณ์คล้ายพิธีกรรมในความ
หมายที่เทอร์เนอร์ใช้กระนั้นก็ตาม

การแสดงครั้งดังกล่าวก็มิได้ตัดขาดจากพิธีกรรมเสียทีเดียว ในที่อื่นผู้เขียนได้อธิบายพฤติกรรมทางพิธีกรรมของนายหนัง ซึ่งก็คือกิจกรรมที่นายหนังกระทำก่อนการเริ่มเรื่องแสดง โดยนายหนังเชื่อว่า การทำพิธีดังกล่าวเป็นการเชื้อเชิญครูและสิ่งศักดิ์สิทธิ์มาช่วยหนุนเสริมการแสดงให้ประสบผลสำเร็จ นายหนังบางคนก็อาจจะได้รับการร้องขอจากผู้ชมทำให้พิธีประกอบการทำบุญ หรือเซ่นไหว้วิญญาณหรือทำพิธีแก้บน นายหนังที่มีชื่อเสียงบางคน อาจจะได้รับการเชื้อเชิญจากชาวบ้านไปแสดงหนังพิธีกรรมเพื่อการแก้บนในหมู่บ้านชนบท และแม้แต่การแสดงเพื่อความบันเทิงจริงๆ ของนายหนัง ก็อาจจะเป็นการแสดงทางพิธีกรรมในทัศนะของผู้ชมบางท่าน ดังนั้นความเป็นพิธีกรรมและคล้ายพิธีกรรม จึงมีอยู่ในการแสดงครั้งหนึ่งๆ

อย่างไรก็ตาม ปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกเทคนิคและเนื้อหาการแสดงของนายหนังในปัจจุบันโดยพื้นฐานแล้ว ก็คือ ปัจจัยด้านการค้า ทั้งนี้เนื่องจากการเติบโตของผู้ชมในเมืองในสัดส่วนที่เพิ่มขึ้นมากกว่าผู้ชมในชนบท ดังนั้น นายหนังจึงจำเป็นต้องปรับเปลี่ยนการแสดงให้สอดคล้องกับรสนิยมของคนดูในเมือง เพื่อให้พวกเขาเหล่านั้นจ่ายค่าตอบแทนต่อนายหนัง ข้อสรุปของหนังสุนทรค่อนข้างชัดเจนในเรื่องนี้

คนหนุ่มสาวปัจจุบันชอบกลองชุด ดนตรีสมัยใหม่ การเต้นรำ และภาพยนตร์ ซึ่งเป็นเหตุให้หนังตะลุงต้องใช้ดนตรีสมัยใหม่ ปัจจุบันการแสดงหนังเป็นธุรกิจ เป็นการลงทุน และธุรกิจการแสดง นายหนังจำต้องปรับเปลี่ยนการแสดงเพื่อขายในตลาด รวมถึงการขายเทปคลาสเสตนายหนังปัจจุบันมิได้แสดงตามรูปแบบดั้งเดิม แต่เป็นการแสดงในรูปแบบที่เป็นธุรกิจ

[กลับสู่หน้า "หนังตะลุง"]

[ประวัติความเป็นมา] [โอกาสและกำหนดเวลาในการแสดง] [องค์ประกอบในการแสดง]
[ขนบนิยมในการเล่นเพื่อความบันเทิง] [ขนบนิยมในการเล่นเพื่อประกอบพิธีกรรม]
[กลอนและลีลากลอน] [ความเชื่อเกี่ยวกับหนังตะลุง] [การแกะรูปหนังตะลุง]
[นายหนังตะลุง] [ตัวตลกหนังตะลุง] [การเปลี่ยนแปลงเทคนิคการนำเสนอ]
[บทสรุป]