ชื่อท้องถิ่น

มักเกลือ(ตราด), เกลือ, ผีเผา, มะเกีย, หมากเกือ, มาเกือ

ชื่อวิทยาศาสตร์

Diospyros mollis Griff

วงศ์

EBENACEAE

ชื่อสามัญ

Ebony Tree

ลักษณะ

เป็นไม้ยืนต้น สูงได้ถึง 30 เมตร ผิวเปลือกลำต้นมีสีดำแตกสะเก็ดเล็ก ๆ ใบ เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่ หรือรูปไข่แกมขอบขนาน กว้าง 2-3 ซม. ยาว 4-7 ซม. สีเขียวเข้ม ปลายใบแหลม ขอบใบเรียว ผิวใบเรียบป็นมัน ดอกออกที่ซอกใบ แยกเพศอยู่คนละต้น ดอกตัวผู้ออกเป็นช่อสั้น ๆ ประมาณ 3 ดอก ดอกตัวเมียเป็นดอกเดี่ยว กลีบดอกสีเหลือง ผลเป็นผลสด รูปกลมเกลี้ยง ผลดิบสีเขียว ผลสุกสีดำ มีกลีบเลี้ยง 4 กลีบ ติดอยู่ที่ขั้วผล

การขยายพันธ์

โดยการเพาะเมล็ด

ส่วนที่นำมาเป็นยา

ผลดิบสด

สารเคมีและสาร
อาหารที่สำคัญ

ไดออสไพรอล(diospyrol) ซึ่งเป็นสารพวก naphthalene เป็นยาต้านเชื้อในทางเดินอาหาร และถ่ายพยาธิ

สรพคุณทางยา
และวิธีใช้

ถ่ายพยาธิ :  ใช้ผลมะเกลือดิบสด ไม่ช้ำไม่ดำ จำนวนเท่าอายุของคนไข้ในเด็ก10 ปี ใช้ 10 ผล แต่สูงสุดไม่เกิน 25 ผล(คนไข้ที่อายุเกิน 25 ปี ก็ใช้เพียง 25 ผล) ตำให้แหลกกรองเอาเฉพาะน้ำผสมหัวกะทิ ประมาณ 2 ช้อนชา ต่อมะเกลือ 1 ผล (กะทิช่วยกลบรสเฝื่อน) ควรรับประทานขณะท้องว่าง รับประทานครั้งเดียวให้หมด ถ้าภายใน 3 ชั่วโมงไม่ถ่ายให้ดื่มน้ำยาดีเกลือโดยใช้ผงดีเกลือ 2 ช้อนโต๊ะละลายน้ำประมาณครึ่งแก้ว เพื่อระบายตัวยาออกมาด้วย เพราะหากตัวยาค้างอยู่ในลำไส้จะถูกดูดซึมเข้ากระแสเลือดจนถึงระดับที่เป็นพิษได้

ข้อควรระวัง

บุคคลต่อไปนี้ ห้ามถ่ายพยาธิด้วยมะเกลือ

      เด็กอายุต่ำกว่า 10 ปี

      ผู้หญิงที่กำลังตั้งครรภ์ หรือหลังคลอดยังไม่เกิน 6 สัปดาห์

      ผู้ที่เป็นโรคกระเพาะอาหารอักเสบ กระเพาะอาหารเป็นแผลหรือมีอาการปวด
           ท้อง ถ่ายผิดปกติบ่อย ๆ

      ผู้ที่กำลังเป็นไข้ตัวร้อน

การเตรียมยาต้องใช้ผลดิบ เตรียมแล้วรับประทานทันที

ไม่ควรเตรียมยาครั้งละมาก ๆ ควรแบ่งการเตรียมเป็นครั้งละน้อย ๆ การบดยาควรใช้วิธีการตำเพราะการใช้เครื่องบดไฟฟ้าจะทำให้ละเอียดมาก มีสารสำคัญละลายออกมากเกินไป และหากจะรินยาแบ่งใช้ ก่อนรินต้องคนยาให้กระจายตัว อย่าให้ยาตกตะกอนนอนก้นขณะรินยา

บางคนอาจแพ้ยานี้ ทำให้เกิดท้องเดินหลาย ๆ ครั้ง ตามัว ถ้ารุนแรงก็อาจถึงตาบอดได้ (มีน้อยราย) ถ้าเกิดอาการดังกล่าว ให้พาไปหาหมอด่วน

ฟ้าทะลายโจร สมุนไพร 67 ชนิด ที่ใช้ในสาธารณสุขมูลฐาน มะขาม