ชื่อท้องถิ่น	ฟ้าทะลาย น้ำลายพังพอน, สามสิบดี (ร้อยเอ็ด), ฟ้าสะท้าน (พัทลุง), เมฆทะลาย (ยะลา), คีปังฮี,ชวงชิมน้อย, โข่งเช่า (จีน) ขุนโจรห้าร้อย ยากันงู
ชื่อวิทยาศาสตร์	Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall. ex Nees
วงศ์	ACANTHACEAE
ชื่อสามัญ	Kariyat, The Creat
ลักษณะ	เป็นไม้ล้มลุกสูงประมาณ 30-60 ซม. ลำต้นตั้งตรงเป็นสี่เหลี่ยม ใบ เป็นใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปไข่ หรือรูปหอก กว้าง 2-3 ซม. ยาว 4-8 ซม. ปลายใบแหลมสีเขียวเข้ม ดอกออกที่ปลายกิ่งและซอกใบ เป็นดอกเล็ก ๆ กลีบดอกสีขาว โคนกลีบดอกติดกัน ปลายแยกออกเป็น 2 ปาก ปากบนมี 3 กลับ มีเส้นสีแดงเข้มพาดตามยาว ปากล่างมี 2 กลีบ ผล เป็นฝักแบนสีเขียวอมน้ำตาล มีร่องลึกตามยาว ฝักแก่จะแตกออกเป็น 2 ซีก ภายในมีหลายเมล็ด
การขยายพันธุ์	โดยใช้เมล็ด ขึ้นได้ทั่วไปในดินทุกชนิด ปลูกได้ทุกฤดูกาล การปลูกควรปรับดินให้เรียบ หยอดเมล็ดลงในดินและกลบให้เรียบร้อย รดน้ำให้ชุ่ม
ส่วนที่นำมาเป็นยา	ใบ หรือ ทั้งต้น (ตัดรากทิ้ง)
สารเคมีและสารอาหารที่สำคัญ	เป็นสารรสขมชื่อ แอนโดรกราโฟรไลด์ (andrographolide) และพานิโคไลด์ (panicolide) เถ้าของฟ้าทะลายโจรมีสารโปตัสเซียมสูง
สรรพคุณทางยา และวิธีใช้	แก้ไข้:   ใช้ครั้งละ 1 กำมือ (แห้งหนัก 3 กรัม สดหนัก 25 กรัม) ต้มกับน้ำดื่มก่อนอาหารเช้าและเย็นหรือเวลามีอาการ   แก้ท้องเสีย:   นำใบสดมาล้างให้สะอาด ตากแดดให้แห้ง แล้วนำไปบดเป็นผงละเอียด ผสมกับน้ำผึ้ง ปั้นเป็นลูกกลอน รับประทานครั้งละ 1.5 กรัม วันละ 4 ครั้ง ก่อนอาหารและก่อนนอน      เอาใบตากแดดให้แห้งใส่ขวดผสมกับเหล้าขาว แช่ให้ท่วมยาเล็กน้อยเขย่าขวดหรือคนยา วันละ 1 ครั้ง จนครบ 7 วัน กรองเอาแต่น้ำรับประทานครั้งละ 1-2 ช้อนโต๊ะ วันละ 3-4 ครั้ง ก่อนอาหาร   แก้ท้องเดิน:   ใช้ต้นแห้งทั้งต้น หั่นเป็นชิ้นประมาณ 1-3 กำมือ (3-4 กรัม) ต้มเอาน้ำดื่ม   แก้บิดไม่มีตัว:   ใช้ทั้งต้น (ตัดรากทิ้ง) ผึ่งให้แห้งบดเป็นผงให้รับประทานครั้งละ 1 กรัม เช้าเย็นเป็นเวลา 2 วัน   แก้ฝี:  ใช้ใบค่อนข้างแก่ประมาณ 1 กำมือ แล้วเอาเกลือ 3 เม็ด ใส่ผสมตำรวมกันพอละเอียด เอาสุราครึ่งถ้วยชา น้ำครึ่งช้อนชา ใส่รวมลงไป คนให้เข้ากันเทน้ำกิน ส่วนกากที่เหลือใช้พอกแผลฝี
ข้อควรระวัง	มีฤทธิ์ลดความดันเลือดได้ ดังนั้นในคนไข้ที่มีความดันเลือดต่ำ เช่น 90/60 มม.ปรอท ไม่ควรใช้ เพื่อความปลอดภัยก่อนใช้ฟ้าทะลายโจรควรวัดความดันเลือดก่อน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในรายที่มีอาการเวียนศรีษะ เหนื่อยง่าย หน้ามืดและเป็นลมง่าย   บางคนกินยานี้แล้วอาจจะเกิดอาการปวดท้องเล็กน้อย ท้องเสีย ปวดเอว เวียนหัว ปวดหัว ถ้าเกิดอาการเหล่านี้ขึ้นให้หยุดยา หรือลดขนาดของยา โดยทั่วไปเมื่อหยุดยาแล้วอาการเหล่านี้จะหายไปเองใน 1-3 วัน

ฟักทอง				มะเกลือ