ชื่อท้องถิ่น	คำเงาะ คำไทย คำแงะ คำแฝด ชาด คำยง ชาดี แสด หมากมอง
ชื่อวิทยาศาสตร์	Bixa orellana Linn.
วงศ์	BIXACEAE
ชื่อสามัญ	Annatto, Rocou, Lipstick Plant
ลักษณะ	เป็นไม้พุ่ม สูงประมาณ 5-10 เมตร แตกกิ่งก้านสาขามาก ไม่ผลัดใบ เรือนยอดทรงกลมใบเดี่ยวรูปหัวใจ เรียงสลับ กว้าง 8-12 ซม. ยาว 11-18 ซม. ปลายแหลม ฐานเว้าเข้าเล็กน้อย ใบบาง สีเขียวเข้มเป็นมัน ใต้ใบสีเทาถึงสีเขียวอมน้ำตาล ก้านใบสีแดง ดอกออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง กลีบดอกสีขาวแกมสีชมพูถึงสีม่วง มีเกสรตัวผู้สีชมพูจำนวนมาก มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ ผล เป็นผลแห้งรูปไข่ สีแดงหรือน้ำตาลเขียว มีขนคล้ายลูกเงาะ แตกเป็น 2 ซีก ภายในผลกลวงมีเมล็ดสีส้มแสด รูป 3 เหลี่ยม มีเนื้อสีแดงฉ่ำน้ำหุ้มเมล็ดอยู่ เมล็ดสีน้ำตาล
การขยายพันธุ์	เมล็ด
ส่วนที่ใช้เตรียมสี	เมล็ดจากผลที่แก่จัด
สารเคมีและสาร อาหารที่สำคัญ	เมล็ดสีสารสีส้มชื่อบิกซิน (bixin) และมีสารสีแดงชื่อ แอนแนตโต (annatto)
สรรพคุณทางยา และวิธีใช้	แก้ไข้ ใช้เปลือกและราก แก้บิด ขับปัสสาวะ ใช้ใบ สีจากเมล็ด ใช้แต่งสีอาหารให้มีสีแดงส้ม เช่นแต่งสีขนม และใช้ย้อมผ้าฝ้ายและผ้าไหมให้มีสีแดงส้มได้อีกด้วย
วิธีเตรียมสี	นำมาเมล็ดมาบดแล้วแช่น้ำจะได้สารละลายซึ่งมีตะกอนแดงละลายอยู่ กรองเอากากออก ตั้งทิ้งไว้สีจะตกตะกอนนอนก้น รินน้ำใสๆ ข้างบนออก นำที่เหลือไประเหยน้ำออกจะได้ผงสีแดงส้ม

คำฝอย				คูน