ถ้ำตลอด | วัดไตรวิทยาคม | วัดถ้ำใหญ่ | แหล่งโบราณคดีถ้ำช้างเขาสำโรง (วัดสำโรง) | แหล่งโบราณคดีเขาเทียมป่า
 แหล่งโบราณคดีถ้ำเขาพลู | ถ้ำไม่มีชื่อใกล้ถ้ำแรด

หมู่ที่ 6  ตำบลนาหลวงเสน อำเภอทุ่งสง จังหวัดนครศรีธรรมราช

จากการสอบถามได้ความว่าแต่เดิมพื้นที่บริเวณนี้เป็นวัดร้าง ต่อมาจึงได้ตั้งเป็นวัดเขาสำโรง (วัดเขาโหฺมฺรง) เมื่อราว 70 ปีที่ผ่านมา (พระครูรัตนพิศาล : ให้สัมภาษณ์ 2529) วัดแห่งนี้มีลายแทงปริศนาโบราณความว่า

บริเวณที่เรียกว่าถ้ำช้างนั้นพบว่าถ้ำแห่งนี้เป็นถ้ำอยู่ในภูเขาหินปูน อยู่สูงจากระดับ น้ำทะเลประมาณ 30-40 เมตร หันหน้าไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ โดยทางขึ้นมีถ้ำมีสภาพเป็นเพิงหิน ภายในถ้ำแบ่งออกเป็น 2 ส่วน มีรายละเอียดดังนี้

1. ห้องทางด้านทิศตะวันตก เป็นห้องโล่งๆ ตัวถ้ำกว้างประมาณ 30 เมตร ลึกประมาณ 7-9 เมตร ลักษณะของเพดานถ้ำโค้ง พื้นถ้ำมีความลาดเอียงจากด้านเหนือลงมาด้านใต้ พบเศษภาชนะดินเผาเล็กน้อย

2. ห้องทางด้านทิศตะวันออก เป็นห้องที่เชื่อมต่อจากห้องแรก โดยทางเชื่อมเป็นทางลาดลงมาทางทิศตะวันออก ห้องนี้จึงมีระดับต่ำกว่าห้องแรก ลักษณะเพดานถ้ำโค้งยาวประมาณ 15 เมตร กว้างประมาณ 5 เมตร และลึกประมาณ 37 เมตร พื้นถ้ำมีความเรียบมากกว่าถ้ำแรก พบเศษหินปูนกระจายอยู่ทั่วไปและพบเศษภาชนะดินเผาประปราย พบโบราณวัตถุประเภทต่างๆ ดังนี้ คือ

1. เศษภาชนะดินเผา เนื้อหยาบ เผาด้วยอุณหภูมิต่ำ มีทั้งแบบผิวเรียบ แบบลายเชือกทาบ และลายกดประทับ

2. เศษภาชนะดินเผาเคลือบเขียวไข่กา

3. พระพุทธรูปศิลปพม่าสมัยหลัง ทำด้วยหินขาว (alabaster) ประดิษฐานไว้ในศาลาการเปรียญในปัจจุบัน

ปัจจุบันทางวัดได้ทำบันไดทางขึ้นถ้ำ เพื่ออำนวยความสะดวกในการขึ้นไปชมภายในถ้ำ และบริเวณลานเพิงฝาปากากถ้ำได้มีการลาดปูนซีเมนต์และมีพระพุทธรูปประดิษฐานอยู่

 1. เศษภาชนะดินเผา เนื้อหยาบ เผาด้วยอุณหภูมิต่ำ มีทั้งแบบผิวเรียบ แบบลายเชือกทาบ และลายกดประทับ

2. ชิ้นส่วนขาหม้อสามขา

3. เศษภาชนะดินเผาเคลือบเขียวไข่กา

4. กระดูกและฟันสัตว์

5. พระพุทธรูปศิลปพม่าสมัยหลัง ทำด้วยหินขาว (alabaster) ประดิษฐานไว้ในศาลาการเปรียญในปัจจุบัน

6. พระไสยาสน์ ปูนปั้น ทาสีทอง ยาว 9.70 เมตร สูง 2.40 เมตร หนา 1.50 เมตร หันพระเศียรไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ ผินพระพักตร์ไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ประดิษฐานบริเวณเพิงผา ใกล้ถ้ำช้าง

ก่อนประวัติศาสตร์,อยุธยา,รัตนโกสินทร์

ยังไม่ได้ประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถาน

พ.ศ. 2529 โครงการโบราณคดีประเทศไทย (ภาคใต้) สำรวจ

พ.ศ. 2552 วันที่ 10 กุมภาพันธ์ สำนักศิลปากรที่ 14 นครศรีธรรมราช ส่งเจ้าหน้าที่ไปตรวจสอบการขุดดินและหินในถ้ำใกล้ถ้ำช้างเพื่อพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยว