จังหวัดนครศรีธรรมราช ตั้งอยู่ทางภาคใต้ตอนกลาง ระหว่างเส้นรุ้งที่ 8 – 10 องศาเหนือ เส้นแวงที่ 99 – 15 – 100 – 05 องศาตะวันออก ระยะห่างจากกรุงเทพมหานคร โดยเส้นทางรถไฟ 816 กิโลเมตร โดยรถยนต์ 860 กิโลเมตร

จังหวัดนครศรีธรรมราช มีอาณาเขตติดต่อกับจังหวัดใกล้เคียง ดังนี้

ทิศเหนือ

ติดต่อจังหวัดสุราษฎร์ธานี

ทิศใต้

ติดจังหวัดตรัง พัทลุง และจังหวัดสงขลา

ทิศตะวันออก

ติดอ่าวไทย ซึ่งมีฝั่งทะเลยาว 225 กิโลเมตร

ทิศตะวันตก

ติดจังหวัดสุราษฎร์ธานี และจังหวัดกระบี่

ทิศเหนือ

ติดต่อจังหวัดสุราษฎร์ธานี

ลักษณะภูมิประเทศ

ลักษณะภูมิประเทศของจังหวัดนครศรีธรรมราช แตกต่างไปตามลักษณะของเทือกเขานครศรีธรรมราช ซึ่งเป็นเทือกเขาที่มีความยาวตามคาบสมุทร เป็นผลให้ลักษณะภูมิประเทศของจังหวัดนครศรีธรรมราช แบ่งได้เป็น 3 ส่วน

บริเวณเทือกเขาตอนกลาง ได้แก่ บริเวณเทือกเขานครศรีธรรมราช มีอาณาเขตตั้งแต่ตอนเหนือของจังหวัดลงไปถึงตอนใต้สุด บริเวณพื้นที่ของอำเภอที่อยู่ในเขตเทือกเขาตอนกลาง ได้แก่ อำเภอเมือง สิชล ขนอม ท่าศาลา ลานสกา พรหมคีรี ร่อนพิบูลย์ และอำเภอชะอวด ในเขตเทือกเขาที่มีเขาสูงสุดในจังหวัด คือ เขาหลวง ซึ่งสูงประมาณ 1,835 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง

บริเวณที่ราบชายฝั่งด้านตะวันออก ได้แก่ บริเวณถัดจากเทือกเขาตอนกลางไปทางทิศตะวันออก ถึงฝั่งทะเลอ่าวไทยอาจแยกพิจารณาได้เป็น 2 ตอน คือ ตั้งแต่อำเภอเมืองนครศรีธรรมราชไปทางใต้ เป็นที่ราบที่มีความกว้างจากบริเวณเทือกเขาตอนกลาง ไปถึงชายฝั่งทะเลระยะทางประมาณ 95 กิโลเมตร มีแม่น้ำลำคลองที่มีต้นน้ำเกิดจากบริเวณเทือกเขาตอนกลาง ไหลลงสู่อ่าวไทยหลายสาย นับเป็นที่ราบซึ่งมีค่าทางเศรษฐกิจของจังหวัด

อีกบริเวณ คือตั้งแต่อำเภอท่าศาลาไปทางเหนือ เป็นบริเวณชายฝั่งแคบๆไม่เกิน 15 กิโลเมตร อำเภอที่อยู่ในบริเวณที่ราบด้านนี้ คือ อำเภอขนอม อำเภอสิชล อำเภอท่าศาลา อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช อำเภอปากพนัง อำเภอเชียรใหญ่ อำเภอหัวไทร และอำเภอชะอวด

บริเวณที่ราบด้านตะวันตก ได้แก่ บริเวณที่ราบระหว่างเทือกเขานครศรีธรรมราช และเทือกเขาภูเก็ต ซึ่งมีลักษณะเป็นเนินเขาอยู่เป็นแห่งๆ อำเภอที่อยู่ในบริเวณนี้ คือ อำเภอพิปูน อำเภอทุ่งใหญ่ อำเภอฉวาง อำเภอนาบอน และอำเภอทุ่งสง

การแบ่งการปกครอง

การบริหารการปกครองในจังหวัดนครศรีธรรมราช มีหน่วยงานของกระทรวง ทบวง กรมต่างๆ ซึ่งแยกออกเป็น 2 ลักษณะดังนี้

ก. ราชการบริหารส่วนกลาง ประกอบด้วย ส่วนราชการสังกัดส่วนกลางซึ่งจัดตั้งสำนักงานอยู่ในพื้นที่ของจังหวัดนครศรีธรรมราช รวมทั้งสิ้น 98 หน่วยงาน สังกัดกระทรวงมหาดไทย 10 หน่วยงาน สังกัดกระทรวง ทบวง กรมอื่นๆ 75 หน่วยงาน และหน่วยงานอิสระ 13

ข. ราชการส่วนภูมิภาค

ระดับจังหวัด ประกอบด้วย ส่วนราชการประจำจังหวัด จำนวน 31 หน่วยงาน ซึ่งสังกัดกระทรวงมหาดไทย 7 หน่วยงาน และสังกัด กระทรวงทบวงกรมอื่นๆ อีก 24 หน่วยงาน เป็นหน่วยงานที่ขึ้นตรงกับผู้ว่าราชการจังหวัดตรัง

ระดับอำเภอ จังหวัดนครศรีธรรมราช มี 21 อำเภอ 2 กิ่งอำเภอ 170 ตำบล 1,430 หมู่บ้าน 24 เทศบาล 1 องค์การบริหารส่วนจังหวัด และ 165 องค์การบริหารส่วนตำบล โดยมีอำเภอและกิ่งอำเภอดังนี้

ตาราง ลักษณะการแบ่งเขตการปกครอง จังหวัด นครศรีธรรมราช

อำเภอ

เนื้อที่
(ต.ร.กม.)

ระยะทางจากอำเภอถึงจังหวัด

จำนวนเทศบาล

จำนวนองค์การบริหารส่วนตำบล

จำนวนตำบล

จำนวนหมู่บ้าน

จำนวนบ้าน

เมือง

- 

- 

4 

13 

16 

108 

70,265 

พรหมคีรี

- 

- 

2 

5 

5 

31 

7,931 

ลานสะกา

- 

- 

1 

5 

5 

40 

10,112 

ฉวาง

- 

- 

3 

10 

10 

78 

18,025 

พิปูน

- 

- 

1 

5 

5 

39 

7,498 

เชียรใหญ่

- 

- 

1 

10 

10 

97 

10,491 

ชะอวด

- 

- 

1 

11 

11 

81 

19,428 

ท่าศาลา

- 

- 

1 

10 

10 

106 

24,019 

ทุ่งสง

- 

- 

1 

12 

13 

108 

37,330 

นาบอน

- 

- 

1 

3 

3 

30 

6,289 

ทุ่งใหญ่

- 

- 

1 

7 

7 

59 

15,797 

ปากพนัง

- 

- 

1 

17 

18 

136 

24,760 

ร่อนพิบูลย์

- 

- 

3 

6 

6 

49 

18,557 

สิชล

- 

- 

1 

9 

9 

101 

19,735 

ขนอม

- 

- 

1 

3 

3 

31 

8,691 

หัวไทร

- 

- 

1 

11 

11 

98 

18,094 

บางขัน

- 

- 

- 

4 

4 

54 

8,279 

ถ้ำพรรณรา

- 

- 

- 

3 

3 

29 

4,516 

จุฬาภรณ์

- 

- 

- 

6 

6 

24 

6,808 

พระพรหม

- 

- 

- 

4 

4 

35 

10,099 

กิ่งอำเภอนบพิตำ

- 

- 

- 

4 

4 

30 

6,667 

กิ่งอำเภอช้างกลาง

- 

- 

- 

3 

3 

31 

7,426 

เฉลิมพระเกียรติ

- 

- 

- 

4 

4 

35 

7,584 

ที่มา : ศาลากลางจังหวัด

ผลิตภัณฑ์มวลรวมจังหวัดนครศรีธรรมราช (ณ ราคาตลาด) ในปี 2542 ลดลงจากปีก่อนร้อยละ 6.5 เป็น 67,779 ล้านบาท โดยด้านภาคธนาคาร ประกันภัยและธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ เป็นภาคที่มีสัดส่วนลดลงมากสุดราวร้อยละ 49.2 เป็น 1,384 ล้านบาท

เนื่องมาจากปัญหาที่เกิดขึ้นจากภาวะเศรษฐกิจและหนี้ที่ไม่ก่อให้เกิดรายได้ของภาคธนาคาร รองลงมา ได้แก่ ภาคการทำเหมืองแร่ที่ลดลงร้อยละ 23.0 เป็น 6,292 ล้านบาท ภาคเกษตรกรรมลดลงร้อยละ 17.9 เป็น 18,372 ล้านบาท โดยเฉพาะอย่างยิ่งภาคการเพาะปลูกลดลงราวร้อยละ 30 เป็นที่น่าสังเกตว่าภาคที่อยู่อาศัยมีการปรับตัวเพิ่มขึ้นร้อยละ 7.9 คิดเป็นมูลค่าราว 2,836 ล้านบาท และภาคก่อสร้างที่เพิ่มขึ้นสูงสุดราวร้อยละ 47.2 เป็น 4,700 ล้านบาท แม้ว่าภาคธนาคาร ประกันภัยและอสังหาริมทรัพย์จะปรับตัวลดลงเป็นอย่างมาก  อย่างไรก็ตาม ภาคบริการก็ยังคงเป็นธุรกิจที่มีการเติบโตอย่างต่อเนื่องจากปีก่อน ราวร้อยละ 6.5 คิดเป็นมูลค่า 8,879 ล้านบาท และภาคการไฟฟ้าและการประปามีการปรับตัวลดลงร้อยละ 7.3

เศรษฐกิจโดยรวม

แผนภาพ ผลิตภัณฑ์มวลรวมจังหวัด นครศรีธรรมราช ปี 2543

ที่มา :

กองบัญชีรายได้ประชาชาติ สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจ และสังคมแห่งชาติ

หมายเหตุ :

การประมาณการข้อมูลปี 2543 โดยบริษัทกลุ่มแอดวานซ์ รีเสริช์ จำกัด โดยใช้หลักการคำนวณแบบ Share และ Growth ของผลิตภัณฑ์มวลรวม (GDP) ปี 2543 เป็นวิธีการประมาณการและปรับตามเครื่องชี้ภาวะเศรษฐกิจที่สำคัญในแต่ละจังหวัด ที่จัดทำโดยธนาคารแห่งประเทศไทย

สำหรับทิศทางแนวโน้มของผลิตภัณฑ์มวลรวมจังหวัดนครศรีธรรมราช จะพบว่า ภาคที่มีอัตราการขยายตัวสูงในช่วงปี 2536-2542 ได้แก่ ภาคการผลิตไฟฟ้าและประปา ที่มีอัตราการขยายตัวเฉลี่ยร้อยละ 16.9 ต่อปี รองลงมา ได้แก่ การคมนาคมขนส่งร้อยละ 11.0 ต่อปี ภาคการทำเหมืองแร่ที่มีอัตราการขยายตัวเฉลี่ยร้อยละ 7.5 ต่อปี และภาคที่อยู่อาศัยร้อยละ 5.5 ต่อปี ส่วนภาคเกษตรกรรมซึ่งมีสัดส่วนราวร้อยละ 27.1 ของผลิตภัณฑ์มวลรวมมีการชะลอตัวลงในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมาโดยเฉพาะภาคประมง ซึ่งคิดเป็นร้อยละ 48.3 ของภาคเกษตรกรรม โดยมีอัตราการขยายตัวเฉลี่ยร้อยละ 4.4 ต่อปี

ตัวเลขประมาณการของผลิตภัณฑ์มวลรวมจังหวัดนครศรีธรรมราช (ณ ราคาตลาด) ปี 2543 พบว่ามีอัตราการขยายตัวเพิ่มขึ้นจากปี 2542 ที่ลดลงร้อยละ 7 โดยเพิ่มขึ้นร้อยละ 0.09 เป็น 67,844 ล้านบาท ทั้งนี้เป็นผลมาจากภาคเกษตรที่มีสัดส่วนมากสุดในผลิตภัณฑ์มวลรวมจังหวัดมีอัตราเพิ่มขึ้นจากเดิมที่ติดลบร้อยละ 18 ในปี 2542 ปรับตัวเพิ่มขึ้นร้อยละ 0.04 ในปี 2543 เช่นเดียวกับภาคไฟฟ้า และภาคสาธารณะที่ปรับตัวเพิ่มขึ้นจากที่ติดลบในปี 2542 เป็นเพิ่มขึ้นร้อยละ 0.42 และ 0.08 ตามลำดับ

แผนภาพ : ผลิตภัณฑ์มวลรวม ณ ราคาตลาดปี 1991-2000

ที่มา :

กองบัญชีรายได้ประชาชาติ สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจ และสังคมแห่งชาติ

หมายเหตุ :

1. ราคาคงที่ หมายถึง ผลิตภัณฑ์มวลรวมจังหวัด ตามปี 2531

2. การประมาณการข้อมูลปี 2543 โดยบริษัทกลุ่มแอดวานซ์ รีเสริช์ จำกัด โดยใช้หลักการคำนวณแบบ Share และ Growth ของผลิตภัณฑ์มวลรวม (GDP) ปี 2543 เป็นวิธีการประมาณการและปรับตามเครื่องชี้ภาวะเศรษฐกิจที่สำคัญในแต่ละจังหวัด ที่จัดทำโดยธนาคารแห่งประเทศไทย

รายได้ต่อหัว

รายได้ต่อหัวในจังหวัดนครศรีธรรมราชในช่วง 7 ปีผ่านมา (2536-2542) พบว่ามีอัตราการขยายตัวเฉลี่ยสะสมร้อยละ 8.1 ต่อปี สำหรับสภาพทางเศรษฐกิจของจังหวัดนครศรีธรรมราชในปี 2542 ที่หดตัวลงร้อยละ 6.5 กอปรกับจำนวนประชากรที่เพิ่มขึ้นร้อยละ 1.0 ส่งผลให้รายได้ต่อหัวของจังหวัดลดลงจากปีก่อนร้อยละ 7.5 เป็น 41,329 บาทต่อคนต่อปี เป็นจังหวัดที่มีรายได้ต่อหัวสูงเป็นอันดับที่ 11 ของภาคใต้

จากตัวเลขประมาณการของผลิตภัณฑ์มวลรวมจังหวัดที่มีอัตราขยายตัวราวร้อยละ 0.09 มากกว่าการขยายตัวของจำนวนประชากรที่มีเพียงร้อยละ 0.02 ส่งผลให้รายได้ต่อหัวของจังหวัดนครศรีธรรมราชปี 2543 เพิ่มขึ้นร้อยละ 0.06 เป็น 41,358 บาท

แผนภาพ รายได้ต่อหัวประเทศไทยเปรียบเทียบรายได้ต่อหัวจังหวัด นครศรีธรรมราช
ปี 2534-2543

หมายเหตุ :

การประมาณการข้อมูลปี 2543 โดยบริษัทกลุ่มแอดวานซ์ รีเสริช์ จำกัด โดยใช้หลักการคำนวณแบบ Share และ Growth ของผลิตภัณฑ์มวลรวม (GDP) ปี 2543 เป็นวิธีการประมาณการและปรับตามเครื่องชี้ภาวะเศรษฐกิจที่สำคัญในแต่ละจังหวัด ที่จัดทำโดยธนาคารแห่งประเทศไทย

การขนส่งทางรถไฟ

จังหวัดนครศรีธรรมราช มีเส้นทางรถยนต์ติดต่อกับกรุงเทพฯ และจังหวัดต่างๆ เช่น สุราษฎร์ธานี ชุมพร ประจวบคีรีขันธ์ เพชรบุรี ราชบุรี นอกจากนั้นยังมีรถไฟสายใต้ทุกขบวนผ่านทางทุ่งสง อำเภอทุ่งสง จังหวัดนครศรีธรรมราช และมีทางรถไฟแยกจากชุมทางเขาชุมทองในตัวจังหวัดนครศรีธรรมราช โดยมีขบวนรถจากกรุงเทพฯ ถึงนครศรีธรรมราชดังนี้

รถด่วน จากกรุงเทพฯ ออกเวลา 19.15 น. ถึงนครศรีฯ 10.50 วันรุ่งขึ้น

รถเร็ว จากกรุงเทพฯ ออกเวลา 17.35 น. ถึงนครศรีฯ 09.25 วันรุ่งขึ้น

รถเร็ว จากนครศรีธรรมราช ออกเวลา 12.20 น. ถึงกรุงเทพฯ 05.05 วันรุ่งขึ้น

รถด่วน จากนครศรีธรรมราช ออกเวลา 14.00 น. ถึงกรุงเทพฯ 06.05 วันรุ่งขึ้น

นอกจากนี้ยังมีรถไฟชานเมืองไปยังจังหวัดใกล้เคียงระยะสั้นๆ อีก 3 ขบวน

ในขณะนี้ทางสถานีรถไฟจังหวัดนครศรีธรรมราช ได้เปิดจำหน่ายตั๋วล่วงหน้าด้วยระบบออนไลน์ คอมพิวเตอร์ เปิดจองในระยะเวลา 60 วัน เปิดรับบริการตั้งแต่เวลา 08.00 ถึง 17.00 น. ทุกวัน ไม่เว้นวันหยุด และทางสถานีรถไฟนครศรีธรรมราช ได้เปิดบริการรับฝากสัมภาระ ค่าบริการชิ้นละ 10 บาทต่อวัน เปิดบริการตั้งแต่เวลา 08.00–16.00 น. ทุกวันไม่เว้นวันหยุด

การขนส่งทางรถยนต์

จังหวัดนครศรีธรรมราชมีทางหลวงสายต่างๆ ที่สำคัญหลายทาง ทั้งทางหลวงแผ่นดิน ทางหลวงจังหวัด ทางหลวงแผ่นดินภายในเขตจังหวัดนครศรีธรรมราช ทางหลวงแผ่นดินสายประธาน 1 สาย ทางหลวงแผ่นดินสายรองประธาน 5 สาย ทางหลวงแผ่นดินสายจังหวัด 43 สาย ผิวทางคอนกรีตยาวประมาณ 28.338 กม. ผิวทางลูกรังยาวประมาณ 2,037กม. ผิวทางลาดยางยาวประมาณ 1,033.361 กม. ผิวทางลาดยางกำลังก่อสร้าง 175.017 กม. รวมระยะทางทั้งสิ้น 1,238.863 กม. ประกอบด้วยโครงข่ายทางหลวง

การขนส่งทางน้ำ

ในสมัยโบราณ จังหวัดนครศรีธรรมราชเป็นเมืองที่ติดต่อค้าขายกับต่างประเทศโดยอาศัยทางน้ำเป็นหลัก ในการขนถ่ายสินค้าต่างประเทศ บริเวณปากแม่น้ำ เช่น ปากพนัง สิชล ท่าศาลา โดยเฉพาะในแม่น้ำปากพนัง เป็นเส้นทางคมนาคมติดต่อระหว่างอำเภอและจังหวัดอื่นๆ ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน และยังมีเรือยนต์และเรือเดินสมุทรรับส่งสินค้าอยู่ เช่น เรือบรรทุกน้ำมันส่งคลังน้ำมัน (ของ ปตท.) แต่ได้ลดความสำคัญลง เนื่องจากการคมนาคมขนส่งทางบกเข้ามามีบทบาทแทน

สำหรับท่าเทียบเรือเอกชนที่ใช้ขนถ่ายสินค้า ได้แก่

ท่าเรือ บริษัท แร่สัมพันธ์ อ.ขนอม

ท่าเรือ ของห้างหุ้นส่วนจำกัด สินแร่เจริญผล อ.ท่าศาลา

ท่าเรือเอกชนที่ใช้ขนถ่ายสินค้าประเภทน้ำมัน ได้แก่ ท่าเรือค้าขายชายฝั่ง

การขนส่งทางอากาศ

จังหวัดนครศรีธรรมราช ได้ก่อสร้างสนามบินพาณิชย์ตามมาตรฐานสากล โดยกรมการบินพาณิชย์ ได้รับงบประมาณในการก่อสร้าง จำนวน 1,043 ล้านบาท ในเนื้อที่ประมาณ 1,790 ไร่ ตั้งอยู่ที่ตำบลปากพูน อ.เมือง ห่างจากตัวเมืองไปทางทิศเหนือประมาณ 15 กิโลเมตร สามารถรองรับเครื่องบินขนาดใหญ่ มีทางวิ่ง 2,100x45 เมตร และได้เปิดใช้บริการแล้วเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม 2541 โดยใช้เครื่องบินโบอิ้งบินตรง กรุงเทพฯ – นครศรีธรรมราช ไปกลับใช้เวลา 1 ชม. 10 นาที

โทรศัพท์

ในปี 2543 จังหวัดนครศรีธรรมราช มีจำนวนชุมสายที่เป็นโครงข่ายขององค์การโทรศัพท์และเปิดให้บริการแล้ว 27 แห่ง มีจำนวนหมายเลขโทรศัพท์ทั้งสิ้น 36,312 เลขหมาย เป็นเลขหมายที่มีผู้เช่า 30,166 เลขหมาย คิดเป็นร้อยละ 83 ของจำนวนเลขหมายที่มี ในจำนวนนี้บ้านเป็นประเภทของผู้เช่า ที่เช่าเลขหมายมากที่สุดคิดเป็นสัดส่วนราวร้อยละ 73.6 ของจำนวนเลขหมายที่มีผู้เช่า รองลงมา ได้แก่ ธุรกิจ ส่วนราชการ โทรศัพท์สาธารณะ และใช้ในองค์การโทรศัพท์ฯ ตามลำดับ

ไฟฟ้า

การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคจังหวัดนครศรีธรรมราช รับกระแสไฟฟ้าจากการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย ด้วยระบบแรงสูงที่แรงดัน 115,000 โวลท์ จากสถานีย่อย 2 แห่ง แล้วจ่ายให้ผู้ใช้ไฟฟ้าในระบบ 33,000 โวลท์ และ 400/380 โวลท์ แบ่งการจ่ายกระแสไฟฟ้าจากสถานีควบคุมการจ่ายไฟ ของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค ดังนี้

1.     สถานีไฟฟ้านครศรีธรรมราช

2.     สถานีไฟฟ้าขนอม

ในปีงบประมาณ 2543 มีจำนวนผู้ใช้ไฟฟ้ารวม 293,361 รายลดลงจากปีก่อนราว 8,349 ราย มีการจำหน่ายกระแสไฟฟ้ารวม 757.04 ล้านกิโลวัตต์/ชั่วโมง โดยเป็นการจำหน่ายให้แก่สถานธุรกิจและอุตสาหกรรมมากที่สุดราวร้อยละ 45.75 รองมา ได้แก่ ที่อยู่อาศัยราวร้อยละ 45.0 สำหรับอำเภอที่มีการใช้กระแสไฟฟ้าสูงสุด ได้แก่ อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช รองลงมา ได้แก่ ทุ่งสง ปากพนัง และ ทุ่งศาลา เป็นต้น

ประปา

การบริการประปาปัจจุบันมีการดำเนินการหลายรูปแบบ กล่าวคือ การดำเนินการโดยการประปาส่วนภูมิภาคที่อยู่ในเขตเทศบาล การดำเนินการโดยสุขาภิบาลและดำเนินการโดยชุมชนหมู่บ้านต่างๆ นอกเขตสุขาภิบาล เช่น การทำประปาภูเขา ประปาหมู่บ้าน ประปาผิวดิน เพื่อใช้ในหมู่บ้าน

การประปาของเทศบาลเมืองนครศรีธรรมราช ปัจจุบันมีโรงสูบน้ำอยู่ 2 แห่ง คือ โรงสูบและกรองน้ำที่ 1 ตั้งอยู่ที่ถนนชลวิถี ต.ในเมือง อ.เมือง และโรงสูบและกรองน้ำที่ 2 ตั้งอยู่ที่ บ้านทวดทอง ต.โพธิ์เสด็จ อ.เมือง

จากสถิติผู้ใช้น้ำประปาพบว่า ในปี 2543 ปริมาณจำหน่ายน้ำประปาคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 60 ของปริมาณการผลิต รองลงมาได้แก่ น้ำเพื่อสาธารณประโยชน์และรั่วไหลคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 29 ของปริมาณการผลิตและน้ำที่ใช้ในระบบ คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 2 ของปริมาณการผลิต โดยอำเภอเมืองนครศรีธรรมราชเป็นอำเภอที่มีการใช้น้ำมากสุด รองลงมา ได้แก่ อำเภอปากพนัง อำเภอขนอม และอำเภอฉวาง เป็นต้น

จำนวนประชากร

ประชากรของจังหวัดนครศรีธรรมราช ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2543 รวมทั้งสิ้น 1,524,558 คน โดยมีอัตราลดลงเมื่อเทียบกับปี 2542 เท่ากับร้อยละ 0.06 แยกเป็นชายจำนวนทั้งสิ้น 759,738 คนและหญิง 764,820 คน มีครัวเรือนรวม 368,401 ครัวเรือน โดยอำเภอเมืองเป็นอำเภอที่มีประชากรและความหนาแน่นมากสุดจำนวน 269,297 คน และ 436.1 คนต่อ ตร.กม. และอำเภอถ้ำพรรณรา เป็นอำเภอที่มีประชากรน้อยสุดจำนวน 17,093 คน ความหนาแน่น 101.1 คนต่อ ตร.กม. ส่วนอำเภอที่มีความหนาแน่นน้อยสุด คือ กิ่งอำเภอนบพิตำ 39.3 คนต่อ ตร.กม.

ตาราง ประชากรจำแนกตามอำเภอ ปี 2543

โครงสร้างแรงงาน

ตามโครงการสำรวจภาวะการทำงานของประชากรระดับจังหวัด รอบที่ 2 (เมษายน-มิถุนายน) 2544 สำนักงานสถิติแห่งชาติรายงานว่า จังหวัดนครศรีธรรมราชมีประชากรแรงงานรวม 1,669,055 คน โดยมีจำนวนที่อยู่ในกำลังแรงงานหรือผู้มีอายุ 15 ปีขึ้นไปมีจำนวน 1,138,849 คน หรือสัดส่วนร้อยละ 68.2 ของประชากรทั้งหมด ส่วนที่เหลืออีกร้อยละ 31.8 เป็นประชากรที่มีอายุต่ำกว่า 15 ปี

สำหรับประชากรที่มีงานทำ จำแนกตามอุตสาหกรรม พบว่า ส่วนใหญ่จะอยู่ในภาคเกษตรกรรม ล่าสัตว์ ป่าไม้ รองลงมา ได้แก่ ภาคการค้าส่ง ค้าปลีก และภาคการผลิต ตามลำดับ โดยส่วนใหญ่สถานภาพของผู้ที่มีงานทำ จะเป็นผู้ที่ทำงานส่วนตัว รองลงมา ได้แก่ ลูกจ้างเอกชน และช่วยธุรกิจครัวเรือน เป็นต้น

ตาราง จำนวนประชากร จำแนกตามสถานภาพการทำงาน
และเพศ ปี 2544

ตาราง จำนวนประชากร อายุ 15 ปีขี้นไป ที่มีงานทำ
จำแนกตามอุตสาหกรรม และเพศ ปี 2544

ตาราง จำนวนประชากร อายุ 15 ปีขึ้นไป ที่มีงานทำ
จำแนกตามสถานภาพการทำงาน และเพศ ปี 2544

ค่าแรงขั้นต่ำ

อัตราค่าจ้างขั้นต่ำของจังหวัดนครศรีธรรมราช จากมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 6 ธันวาคม พ.ศ. 2544 ว่าด้วยเรื่องการกำหนดอัตราค่าจ้างขั้นต่ำพื้นฐาน และอัตราค่าจ้างขั้นต่ำที่กฎหมายกำหนด ประกาศให้จังหวัดนครศรีธรรมราชมีอัตราค่าจ้างขั้นต่ำเท่ากับ 133 บาทต่อวัน โดยมีผลบังคับใช้ในวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2545 เป็นต้นไป

โครงสร้างเกษตรกรรม

อาชีพเกษตรกรรมเป็นอาชีพหลักที่สำคัญ และสร้างรายได้ให้กับประชากรในจังหวัดนครศรีธรรมราชรองจากการประมง โดยพืชเศรษฐกิจสำคัญที่สร้างชื่อเสียงให้กับจังหวัด คือ ยางพารา ปาล์มน้ำมัน กาแฟ มะพร้าว ไม้ผลทั่วไป เป็นต้น

แผนภาพ โครงสร้างการเกษตรจังหวัด นครศรีธรรมราช ปี 2543

ที่มา :

กองบัญชีรายได้ประชาชาติ สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจ และสังคมแห่งชาติ

หมายเหตุ :

1. ราคาคงที่ หมายถึง ผลิตภัณฑ์มวลรวมจังหวัด ตามปี 2531

2. การประมาณการข้อมูลปี 2543 โดยบริษัทกลุ่มแอดวานซ์ รีเสริช์ จำกัด โดยใช้หลักการคำนวณแบบ Share และ Growth ของผลิตภัณฑ์มวลรวม (GDP) ปี 2543 เป็นวิธีการประมาณการและปรับตามเครื่องชี้ภาวะเศรษฐกิจที่สำคัญในแต่ละจังหวัด ที่จัดทำโดยธนาคารแห่งประเทศไทย

การเพาะปลูกและผลผลิตหลักของจังหวัด

การเพาะปลูกและผลผลิตของพืชเศรษฐกิจหลักของจังหวัด

1) ยางพารา ยางพาราเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญอันดับหนึ่งของจังหวัด ในปีการเพาะปลูก 2543/2544 มีพื้นที่ปลูกยางพารารวมทั้งสิ้น 1,229,552 ไร่ มีผลผลิตรวมทั้งสิ้น 275,874.01 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมทั้งสิ้น 5,751.97 ล้านบาท

2) มะพร้าว เป็นพืชเศรษฐกิจที่นิยมปลูกเนื่องจากไม่ต้องดูแลรักษามาก โดยปีการเพาะปลูก 2543/2544 มีพื้นที่ปลูกมะพร้าวทั้งสิ้น 125,096 ไร่ แบ่งเป็นมะพร้าวบริโภคผลอ่อนร้อยละ 6.53 และมะพร้าวบริโภคผลแก่ร้อยละ 93.47 มีผลผลิตรวม 115,978.93 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมทั้งสิ้น 627.44 ล้านบาท ณ ระดับราคาเฉลี่ย 5.41 บาทต่อกิโลกรัม

3) กาแฟ เป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของจังหวัดอีกชนิดหนึ่ง ที่ทำให้เกษตรกรมีรายได้มากเพราะราคาที่จำหน่ายอยู่ในระดับสูง ซึ่งพันธุ์ที่นิยมปลูก คือ พันธุ์โรบัสต้า ในปีการเพาะปลูก 2543/2544 มีพื้นที่ปลูกกาแฟทั้งสิ้น 18,581 ไร่ มีผลผลิตรวม 3,346.66 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมทั้งสิ้น 103.55 ล้านบาท ณ ระดับราคาเฉลี่ย 30.94 บาทต่อกิโลกรัม

4) มังคุด เป็นพืชอีกชนิดหนึ่ง ที่เกษตรกรขยายพื้นที่ปลูกมากขึ้นในทุกปี โดยในปีการเพาะปลูกปี 2543/2544 มีพื้นที่ปลูกมังคุดรวมทั้งสิ้น 62,672 ไร่ และมีผลผลิตรวม 33,276.63 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมทั้งสิ้น 746.39 ล้านบาท ณ ระดับราคาเฉลี่ย 22.43 บาทต่อกิโลกรัม

5) ทุเรียน เป็นพืชที่เกษตรกรนิยมปลูกกันมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งพันธุ์หมอนทองที่มีสัดส่วนการปลูกกว่าร้อยละ 64.16 ของทุเรียนทั้งหมด ในปีการเพาะปลูกปี 2543/2544 มีพื้นที่ปลูกทุเรียนรวมทั้งสิ้น 48,982 ไร่ มีผลผลิตรวม 38,398.23 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมทั้งสิ้น 810.59 ล้านบาท ณ ระดับราคาเฉลี่ย 21.11 บาทต่อกิโลกรัม

6) เงาะ ส่วนใหญ่นิยมปลูก เงาะโรงเรียน ในปีการเพาะปลูกปี 2543/2544 มีพื้นที่ปลูกเงาะโรงเรียนรวมทั้งสิ้น 69,557 ไร่ และมีผลผลิตรวม 74,230.49 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมทั้งสิ้น 1,008.79 ล้านบาท ณ ระดับราคาเฉลี่ย 13.59 บาทต่อกิโลกรัม

7) ลองกอง ในปีการเพาะปลูก 2543/2544 มีพื้นที่ปลูกลองกองรวมทั้งสิ้น 20,349 ไร่ และมีผลผลิตรวม 6,607.94 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมทั้งสิ้น 310.18 ล้านบาท ณ ระดับราคาเฉลี่ย 46.94 บาทต่อกิโลกรัม

8) มะนาว ในปีการเพาะปลูก2543/2544 มีพื้นที่ปลูกมะนาวรวมทั้งสิ้น 15,766 ไร่ และมีผลผลิตรวม 996.17 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมทั้งสิ้น 304.88 ล้านบาท ณ ระดับราคาเฉลี่ย 304.88 บาทต่อกิโลกรัม

9) ส้มโอ ในปีการเพาะปลูก 2543/2544 มีพื้นที่ปลูกส้มโอรวมทั้งสิ้น 16,336 ไร่ และมีผลผลิตรวม 13,218.59 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมทั้งสิ้น 149.90 ล้านบาท ณ ระดับราคาเฉลี่ย 11.34 บาทต่อกิโลกรัม

10) ลางสาด ในปีการเพาะปลูก 2543/2544 มีพื้นที่ปลูกลางสาดรวมทั้งสิ้น 4,739 ไร่ และมีผลผลิตรวม 2,262.55 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมทั้งสิ้น 55.16 ล้านบาท ณ ระดับราคาเฉลี่ย 306.05 บาทต่อกิโลกรัม

11) มะม่วง ในปีการเพาะปลูก 2543/2544 มีพื้นที่ปลูกมะม่วงรวมทั้งสิ้น 13,316 ไร่ และมีผลผลิตรวม 2,597.30 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมทั้งสิ้น 46.93 ล้านบาท ณ ระดับราคาเฉลี่ย 18.07 บาทต่อกิโลกรัม โดยพันธุ์ส่วนใหญ่ที่นิยมปลูกได้แก่ พันธุ์น้ำดอกไม้

12) หมาก ในปีการเพาะปลูก 2543/2544 มีพื้นที่ปลูกหมากรวมทั้งสิ้น 15,023 ไร่ และมีผลผลิตรวม 41,160.40 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมทั้งสิ้น 128.83 ล้านบาท ณ ระดับราคาเฉลี่ย 3.13 บาทต่อกิโลกรัม

13) สะตอ ในปีการเพาะปลูก 2543/2544 มีพื้นที่ปลูกสะตอรวมทั้งสิ้น 14,107 ไร่ และมีผลผลิตรวม 5,263.58 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมทั้งสิ้น 389.14 ล้านบาท ณ ระดับราคาเฉลี่ย 73.93 บาทต่อกิโลกรัม

ตาราง ข้อมูลพืชเศรษฐกิจที่สำคัญ ปี 2543/2544

การผลิต

ในปี 2543 จังหวัดนครศรีธรรมราช มีการเลี้ยงสัตว์เพื่อการบริโภคและจำหน่าย โดยมีจำนวนปศุสัตว์รวมที่เกษตรกรเลี้ยงทั้งสิ้น 4,907,267 ตัว เพิ่มขึ้นจากปีก่อนร้อยละ 15.67 ทั้งนี้เกษตรกรนิยมเลี้ยงสัตว์ปีกมากสุดถึง 4,579,561 ตัวแยกเป็นการเลี้ยงไก่มากที่สุด เป็นจำนวน 3,515,155 ตัว คิดเป็นร้อยละ 76.76 ของสัตว์ปีกทั้งหมด รองลงมา ได้แก่ เป็ด 1,064,406 ตัวส่วนสุกรเลี้ยงเป็นอันดับที่สอง รองจากสัตว์ปีก จำนวน 174,502 ตัว และอันดับสาม ได้แก่ โค จำนวนรวม 129,995 ตัว โดยส่วนใหญ่นิยมเลี้ยงโคเนื้อมากกว่า

หากจะพิจารณาแยกตามอำเภอ พบว่า อำเภอท่าศาลา มีการเลี้ยงสัตว์มากสุดรวม 883,866 ตัว รองลงมา ได้แก่ อำเภอปากพนัง 798,043 ตัว อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช 426,082 ตัว และอำเภอสิชล 352,992 ตัว ตามลำดับ

ตาราง จำนวนปศุสัตว์ เป็นรายอำเภอ ปี 2543