ชื่อท้องถิ่น

ทองคันชั่ง, หญ้ามันไก่ (ภาคกลาง) ทองดุลย์

ชื่อวิทยาศาสตร์

Rinacathus nasutus(Linn.) Kurz

วงศ์

ACANTHACEAE

ลักษณะ

ไม้พุ่มสูง 1-2 เมตร ลำต้นกลม ผิวลำต้นเป็นสีเขียวกิ่งอ่อนมักเป็นสันสี่เหลี่ยม ใบ เป็นใบเดี่ยวเรียงตรงข้ามรูปไข่หรือรูปวงรี กว้าง 2-4 ซม. ยาว 4-8 ซม. สีเขียวอมเหลือง ดอก ออกเป็นช่อที่ซอกใบ มีขนาดเล็กกลีบสีขาว โคนกลีบติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็นสองปาก ปากล่างมีจุดแดงประกายม่วง ผล เป็นผลแห้งแตกง่าย

การขยายพันธุ์

ใช้กิ่งแก่ปักชำ ปลูกง่ายในดินชุ่มชื้น

ส่วนที่นำมาเป็นยา

ใบสด รากสด

สารเคมีและสารอาหารที่สำคัญ

Rhinacanthin และ Oxymethylanthraquinone

สรรพคุณทางยา
และวิธีใช้

  ดับพิษไข้, รักษาโรคผิวหนัง, ริดสีดวงทวารหนัก, แก้ไอเป็นเลือด, ฆ่าพยาธิ : นำใบหรือรากประมาณ 1 กำมือ ต้มรับประทาน เช้าเย็นทุกวัน
  รักษากลาก เกลื้อน : ใช้ใบสดหรือราก 1 กำมือ ตำให้ละเอียด ผสมน้ำมันก๊าด ทาวันละ 1 ครั้ง จนกว่าจะหาย หรือ ใช้ใบสดหรือรากตำแช่เหล้าหรือแอลกอฮอล์ 1 สัปดาห์
  แก้โรคปัสสาวะบ่อย : เอา ต้น ใบ ดอก ก้าน ราก ล้างให้สะอาด สับเป็นชิ้นเล็ก ๆ ตากแดดให้แห้ง ต้มให้เดือด ใช้ดื่ม

ข้อควรระวัง

ผู้ที่เป็นโรคโลหิตจาง โรคหัวใจ โรคหืด โรคความดันต่ำ โรคมะเร็งในเม็ดเลือด ไม่ควรรับประทาน

ถั่วเหลือง สมุนไพร 67 ชนิด ที่ใช้ในสาธารณสุขมูลฐาน ทับทิม